กระบวนการสื่อสารในการรณรงค์เรื่องยาเสพติดระดับชุมชน ตำบลบางคูรัด อำเภอบางบัวทอง จังหวัดนนทบุรี

Abstract

การวิจัยครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษากระบวนการสื่อสารในการรณรงค์เรื่องยาเสพติดระดับชุมชน, กลยุทธ์การสื่อสารของแกนนำชุมชนในการสร้างความร่วมมือกับพันธมิตรในการรณรงค์เรื่องยาเสพติดระดับชุมชนและปัจจัยที่นำไปสู่ความร่วมมือของพันธมิตรในการรณรงค์เรื่องยาเสพติดระดับชุมชน โดยใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative Research) ดำเนินการเก็บรวบรวมข้อมูลด้วยการสัมภาษณ์เจาะลึกกับผู้ให้ข้อมูลสำคัญในพื้นที่จำนวน 24 คน ผลการวิจัย พบว่า กระบวนการสื่อสารในการรณรงค์เรื่องยาเสพติดระดับชุมชน แบ่งออกเป็น 3 ช่วง 1. ช่วงจุดประกายรณรงค์ในชุมชนโดยแกนนำชุมชน (2541- 2543) มีผู้ริเริ่มและแกนหลัก คือ นายวันเพ็ญ เกตุอ่ำ, นายพรพิชัย ดิสโร ร่วมกับเจ้าอาวาสวัดเต็มรักพัฒนา โดยมีพันธมิตรหลักคือ อาสาสมัครในชุมชน เป้าหมายในการสื่อสาร คือ ปกป้องถิ่นฐานบ้านเกิดจากมหันตภัยยาเสพติด วัตถุประสงค์ เพื่อกระตุ้นชุมชนให้เกิดความตื่นตัวเรื่องวิกฤตยาเสพติดและกระตุ้นการมีส่วนร่วมในการร่วมแก้ปัญหาที่เกิดขึ้น ด้วย ความห่วงใยลูกหลานที่เป็นอนาคตของชุมชน กลุ่มเป้าหมาย คือ ชาวชุมชนเพื่อหาพันธมิตรแนวร่วม 2. ช่วงนโยบายสงครามยาเสพติดของรัฐบาลระยะที่ 1 (2544- 2546) แกนหลักคือ นายวันเพ็ญ เกตุอ่ำ, นายพรพิชัย ดิสโรและเจ้าอาวาสวัดเต็มรักพัฒนา โดยมีพันธมิตรคือ เจ้าหน้าที่ภาครัฐ, เจ้าหน้าที่สาธารณสุข, ผู้นำชุมชน (กำนันผู้ใหญ่บ้าน), เจ้าหน้าที่ภาคการศึกษา และองค์กรธุรกิจ เป้าหมายในการสื่อสารคือปกป้องถิ่นฐานบ้านเกิดจากมหันตภัยยาเสพติดและเป็นแนวร่วมรัฐบาลในการทำสงครามยาเสพติด กลุ่มเป้าหมาย คือ พันธมิตรเพื่อความร่วมมือและประชาชนทั่วไป 3. ช่วงนโยบายสงครามขั้นแตกหักกับยาเสพติดของรัฐบาล (2546) แกนหลัก คือ นายวันเพ็ญ เกตุอ่ำ, นายพรพิชัย ดิสโร, นายสุพจน์ ภูติเกียรติขจร, เจ้าอาวาสวัดเต็มรักพัฒนา, กำนันผู้ใหญ่บ้านทั้งสิบหมู่ เป้าหมายหลักในการสื่อสาร ยังคงเหมือนช่วงที่ 2 และ การสร้างชุมชนเข้มแข็งปลอดยาเสพติดยั่งยืนถาวรเพื่อถวายเป็นพระราชกุศลในหลวง กลุ่มเป้าหมาย คือ พันธมิตรเพื่อความร่วมมือและชาวชุมชนทั้งหมด ทั้งชาวบ้านดั้งเดิมและชาวหมู่บ้านจัดสรร โดยแกนนำชุมชนทำหน้าที่ประสานกับกลุ่มต่างๆ ในการรณรงค์โดยเน้นหนักเรื่อง การกระตุ้นการมีส่วนร่วมของชุมชนเพื่อแก้ปัญหายาเสพติดที่เกิดขึ้น โดยสื่อสารผ่านช่องทางการสื่อสารคือ การบูรณาการทุกสื่อที่มีอยู่ในชุมชน อาทิ สื่อบุคคล ผ่าน การสื่อสารระหว่างบุคคลทั้งแบบเป็นทางการและไม่เป็นทางการ สื่อสิ่งพิมพ์ สื่อกิจกรรม และสื่อเฉพาะกิจ อันนำไปสู่ความร่วมมือของชุมชนในการแก้ปัญหาและสร้างชุมชนเข้มแข็งปลอดยาเสพติด กลยุทธ์การสื่อสารของแกนนำชุมชนบางคูรัด เน้น 3 ด้าน คือ 1.บุคคล 2. สาร 3. ช่องทางการสื่อสารในการสร้างความร่วมมือกับพันธมิตร ในทั้ง 3 ช่วงของการรณรงค์ มีจุดร่วม คือ เน้นการใช้บุคคลที่มีความน่าเชื่อถือและน่าไว้วางใจ โดยใช้ผู้ส่งสารที่เป็นผู้นำชุมชนและ เจ้าหน้าที่รัฐ ร่วมกับ การส่งเสริมการมีส่วนร่วมของชุมชน ; กลยุทธ์ด้านสารมีการใช้เนื้อหาแสดงความน่ากลัว การใช้เหตุผลในการนำเสนอข้อมูลช่วงที่ 2 เสริมใช้เนื้อหาเป็นแบบเอื้ออาทร การให้ความรัก ความเข้าใจและโอกาสในการกลับคืนเป็นคนดีของสังคมโดยไม่ซ้ำเติมกัน ช่วงที่ 3 เนื้อหาสารเข้มข้นกว่าช่วงที่ 2 ในประเด็นเดียวกันและตอกย้ำความจงรักภักดีในสถาบันพระมหากษัตริย์ กลยุทธด้านสื่อ ทั้งสามช่วงของการรณรงค์มีจุดร่วมคือ กลยุทธ์การบูรณาการใช้สื่อทุกสื่อที่มีอยู่ในชุมชน ประกอบด้วย สื่อบุคคล สื่อกิจกรรมชุมชน การใช้ อบต. โดยทั้งสามช่วง มีการสื่อสารแบบ Horizontal เป็นตัวขับ เน้นการรณรงค์การสื่อสารแบบมีส่วนร่วม เริ่มจากการสร้างความรู้สึกร่วมกระตุ้นจิตสำนึก สู่การรวมพลังเสริมสร้างชุมชนเข้มแข็งปลอดยาเสพติด ปัจจัยที่นำไปสู่ความร่วมมือของพันธมิตรในการรณรงค์เรื่องยาเสพติดระดับชุมชนแบ่งออกเป็น1.ปัจจัยภายใน ได้แก่ ปัจจัยภายในระดับบุคคล ประกอบด้วย ความรู้สึกเป็นเจ้าของชุมชน ความศรัทธาต่อบุคคลที่เป็นที่นับถือ ความเกรงใจที่มีต่อบุคคลที่เคารพโดยตำแหน่งหรือเกียรติยศและความรู้สึกห่วงและกังวลต่ออนาคตลูกหลาน ปัจจัยภายในระดับชุมชน ประกอบด้วย ความใกล้ชิดและเครือข่ายสื่อสารในชุมชน ช่องทางการสื่อสารที่เน้นการมีส่วนร่วม เจตนารมณ์และความทุ่มเทของแกนนำในการแก้ปัญหายาเสพติดในชุมชน ควาใกล้ตัวของปัญหายาเสพติด ความสนใจและความเป็นห่วงร่วมกันของคนในชุมชนและความตกลงร่วมกันที่จะแก้ปัญหาชุมชน 2. ปัจจัยภายนอก ได้แก่ นโยบายรัฐบาลและกลไกสนับสนุนจากภาครัฐทั้งด้านนโยบาย งบประมาณ บุคลากร และปัจจัยด้านสื่อมวลชนแขนงต่างๆ