การติดตามอาการอันไม่พึงประสงค์จากการใช้ยาต้านมะเร็งของผู้ป่วยใน ณ โรงพยาบาลมหาราชนครเชียงใหม่

Abstract

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ เพื่อหาอัตราและลักษณะการเกิดอาการอันไม่พึงประสงค์จากการใช้ยาต้านมะเร็ง ค่าใช้จ่ายที่ใช้ในการรักษาอาการอันไม่พึงประสงค์ รวมทั้งศึกษาผลการให้คำปรึกษาแนะนำแก่ผู้ป่วยเกี่ยวกับการรักษาด้วยยาต้านมะเร็งดำเนินการศึกษาตั้งแต่เดือนธันวาคม 2541 ถึงเดือนพฤษภาคม 2542 ณ หอผู้ป่วยอายุรกรรม หรือศัลยกรรมกระดูก โรงพยาบาลมหาราชนครเชียงใหม่ สืบค้นอาการอันไม่พึงประสงค์จากความผิดปกติทางห้องปฏิบัติการและอาการทางคลินิก ประเมินความสัมพันธ์ระหว่างการใช้ยาต้านมะเร็งและการเกิดอาการอันไม่พึงประสงค์ คำนวณระยะเวลาและค่าใช้จ่ายในการเกิดอาการอันไม่พึงประสงค์ตามอัตราค่ารักษาพยาบาลของโรงพยาบาล และทำการสัมภาษณ์ผู้ป่วยเพื่อประเมินความรู้ก่อนและหลังให้คำปรึกษาจากเภสัชกร จากการติดตามการใช้ยาต้านมะเร็งของผู้ป่วย 71 ราย มีอายุเฉลี่ย 48.8 ปี ผู้ป่วยร้อยละ 94.4 ได้รับยาต้านมะเร็ง 2 ชนิดร่วมกัน พบอาการอันไม่พึงประสงค์จากการใช้ยาต้านมะเร็ง 1,174 ปัญหา เฉลี่ย 2.5 ปัญหาต่อการใช้ยา 1 ครั้ง เป็นอาการของระบบทางเดินอาหาร ร้อยละ 38.8 เช่น คลื่นไส้ อาเจียน เยื่อบุช่องปากอักเสบ รองลงมาคือ ผลต่อระบบเลือด ร้อยละ 38.3 ได้แก่ ภาวะโลหิตจาง ภาวะเม็ดเลือดขาวต่ำ ภาวะเกล็ดเลือดต่ำ ผลต่อระบบผม ผิวหนัง และเล็บ คิดเป็นร้อยละ 8.8 ผลต่อระบบประสาทและกล้ามเนื้อ ร้อยละ 4.3 อาการอันไม่พึงประสงค์ที่เกิดขึ้นมีระดับความรุนแรง 1, 2 ร้อยละ 87.5 สำหรับอาการอันไม่พึงประสงค์ที่มีระดับความรุนแรง 3, 4 ที่ต้องได้รับการรักษาหรือทำให้ผู้ป่วยต้องอยู่โรงพยาบาลนานขึ้น ได้แก่ ภาวะโลหิตจาง ภาวะเม็ดเลือดขาวต่ำร่วมกับภาวะติดเชื้อ และอาเจียนอย่างรุนแรง ภาวะเม็ดเลือดขาวต่ำ เป็นสาเหตุที่ทำให้ผู้ป่วยต้องเลื่อนระยะเวลาการรักษาออกไปมากที่สุด และมีผู้ป่วย 5 ราย ต้องหยุดการรักษา เนื่องจากมีภาวะการทำงานของไตผิดปกติ ค่าใช้จ่ายในการรักษาอาการอันไม่พึงประสงค์จากการใช้ยาต้านมะเร็งจากการศึกษาในครั้งนี้ คิดเป็นมูลค่ารวม 116,127 บาท โดยเฉลี่ยแล้วผู้ป่วย 1 รายจะต้องเสียค่าใช้จ่ายในการรักษาอาการอันไม่พึงประสงค์ 250 บาทต่อการรับยา 1 ครั้ง ผู้ป่วยที่เกิดภาวะติดเชื้อจะต้องใช้เวลาในการรักษาและเสียค่าใช้จ่ายในการรักษาเพิ่มขึ้นมากที่สุด หลังจากได้รับคำปรึกแนะนำเกี่ยวกับการรักษาด้วยยาต้านมะเร็ง ผู้ป่วยจะมีความรู้ ความเข้าใจเกี่ยวกับแผนการรักษา ลักษณะอาการอันไม่พึงประสงค์ และวิธีการดูแลตนเองเพื่อแก้ไข หรือหลีกเลี่ยงอาการอันไม่พึงประสงค์ที่อาจเกิดขึ้นจากการใช้ยาต้านมะเร็ง (p<0.05) ผู้ป่วยทุกรายเห็นว่าการให้คำแนะนำปรึกษาเกี่ยวกับการรักษาด้วยยาต้านมะเร็งมีประโยชน์ และต้องการให้มีการบริการนี้ต่อไป