นางอัปสรในวรรณคดีสันสกฤต

Abstract

วิทยานิพนธ์เล่มนี้เป็นผลงานวิจัย เรื่องนางอัปสรในวรรณคดีสันสกฤตตามความเชื่อของกวีอินเดีย ข้อมูลและหลักฐานต่าง ๆ ผู้วิจัยได้รวบรวมจากคัมภีร์ฤคเวท ศตปถพรามหมณะ มหาภารตะ รามายณะ และคัมภีร์ปุราณะต่าง ๆ ในสมัยพระเวทนั้น นางอัปสรเป็นบุคลาธิษฐานแห่งปรากฏการณ์ธรรมชาติต่างๆ ลักษณะดังกล่าวมานี้ค่อยเปลี่ยนแปลงไป และปรากฏว่า เมื่อถึงสมัยกาพย์และปุราณะ นางอัปสรจะมีลักษณะเหมือนมนุษย์ มีชีวิตจิตใจ มีความสวยงามอย่างมนุษย์ แต่นางก็ยังเป็นบุคคลในเทพนิยาย คือ มีอำนาจเหนือมนุษย์ นามมีบทบาทเกี่ยวข้องกับโลกมนุษย์อยู่บ้าง โดยที่นางต้องมามีความสัมพันธ์ทางเพศกับมนุษย์หรือฤษีบางตน และหลังจากที่ให้กำเนิดบุตรแล้ว นางก็จะกลับคืนไปสู่แดนของนางเองอีกครั้งหนึ่งวิทยานิพนธ์นี้ ได้แบ่งออกเป็น 5 บท บทที่ 1 เป็นบทนำ บทที่ 2 กล่าวถึงความเป็นมาของนางอัปสร ตลอดจนการแบ่งประเภทของนางอัปสร เป็นประเภทไทวิกะละเลากิกะ บทที่ 3 กล่าวถึงลักษณะความสัมพันธ์ระหว่างนางอัปสรกับบุคคลที่นางเกี่ยวข้องด้วย ทั้งในฐานที่นางเป็นลูก เป็นบริวาร และเป็นภรรยา ตลอดจนผู้ที่นางเกี่ยวข้องด้วย คือ เทวะ คนธรรพ์ อสูร และมนุษย์ บทที่ 4 กล่าวถึงนางอัปสรบางตนที่น่าสนใจ ทั้งประเภท ไทวิกะ ได้แก่ อุรวศี ปรัมโลจา เมนกา ฆฤตาจี และนางอัปสรประเภท เลากิกะ ได้แก่ รัมภา ติโลตตมา อลัมพุษา และอทริกา บทที่ 5 เป็นบทสรุปและข้อเสนอแนะ