การปรับปรุงคุณภาพปุ๋ยหมักโดยเชื้อจุลินทรีย์ที่ย่อยสลายเซลลูโลสและตรึงไนโตรเจน

Abstract

การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ เพื่อศึกษาการปรับปรุงคุณภาพปุ๋ยหมักโดยเชื้อจุลินทรีย์ที่ย่อยสลายเซลลูโลสและตรึงไนโตรเจน ได้ดำเนินการแยกแบคทีเรียที่มีความสามารถในการย่อยสลายเซลลูโลสและตรึงไนโตรเจนจากแหล่งต่าง ๆ ได้แก่ ตัวอย่างปลวก ดินจากรังปลวก ปุ๋ยหมัก ตัวเร่งปุ๋ยหมัก และเศษวัสดุกำลังย่อยสลาย ซึ่งเจริญได้ที่อุณหภูมิห้อง ได้แบคทีเรียทั้งหมด 12 สายพันธุ์ ทำการคัดเลือกได้แบคทีเรีย 1 สายพันธุ์ คือ สายพันธุ์ที่ 5 ซึ่งเป็นแบคทีเรียที่มีประสิทธิภาพสูงในการสร้างเอนไซม์เซลลูเลสที่ย่อย CMC กระดาษกรอง Avicel และ α-cellulose และมีประสิทธิภาพสูงสุดในการตรึงไนโตรเจน จึงได้ศึกษาปัจจัย ได้แก่ แหล่งคาร์บอน แหล่งไนโตรเจน ค่าความเป็นกรด-ด่าง และอุณหภูมิ ที่มีผลต่อการเจริญ ความสามารถในการย่อยสลายเซลลูโลส และประสิทธิภาพ การตรึงไนโตรเจนของแบคทีเรีย พบว่า แบคทีเรียสายพันธุ์ที่ 5 เจริญได้ดีในอาหารเลี้ยงเชื้อที่มีกลูโคสเป็นแหล่งคาร์บอน มีแหล่งไนโตรเจนเป็นเปปโตน ที่ค่าความเป็นกรด-ด่าง เท่ากับ 7 และอุณหภูมิที่เหมาะสม 30 องศาเซลเซียส สามารถย่อยสลายเซลลูโลสได้ดี ในอาหารเหลวที่มี CMC เป็นแหล่งคาร์บอน มีแหล่งไนโตรเจนเป็นเปปโตน ค่าความเป็นกรด-ด่าง เท่ากับ 7 ที่อุณหภูมิ 45 องศาเซลเซียส และสามารถตรึงไนโตรเจนได้ดี ในอาหารเหลวปราศจากไนโตรเจน ที่มีกลูโคสเป็น แหล่งคาร์บอน ที่ค่าความเป็นกรด-ด่าง เท่ากับ 7 ที่อุณหภูมิ 30 องศาเซลเซียส ผลการศึกษา แบคทีเรียสายพันธุ์ที่ 5 ต่อการย่อยสลายฟางข้าวเพื่อทำเป็นปุ๋ยหมัก โดยเปรียบเทียบการใช้แบคทีเรียสายพันธุ์ที่ 5 เป็นหัวเชื้อในการทำปุ๋ยหมักกับชุดควบคุมไม่เติมแบคทีเรีย พบว่าปริมาณ ธาตุอาหารไนโตรเจนในปุ๋ยหมักที่เติมแบคทีเรียสายพันธุ์ที่ 5 เพิ่มขึ้น แตกต่างอย่างมีนัยสำคัญกับชุดควบคุมไม่เติมแบคทีเรีย และค่าอัตราส่วนคาร์บอนต่อไนโตรเจนในปุ๋ยหมักทั้งสองก็มีความแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญเช่นกัน