ผลกระทบของเทคนิคการพัฒนาองค์การต่อพฤติกรรมองค์การ : ศึกษาเฉพาะกรณีบริษัท การบินไทย จำกัด และการเคหะแห่งชาติ

Abstract

วิทยานิพนธ์มีจุดประสงค์ที่จะรวบรวมความรู้ต่างๆ เกี่ยวกับการพัฒนาองค์กร เช่น หลักการและวิธีการของการพัฒนาองค์การ ตลอดจนเทคนิคการพัฒนาองค์การแบบต่างๆที่ใช้ในองค์การของไทยเข้าไว้ด้วยกันเพื่อประโยชน์ในการศึกษา และเพื่อเป็นการศึกษาวิจัยเพื่อประเมินผลการที่ได้ใช้เทคนิคการพัฒนาองค์การในประเทศไทย ว่ามีผลกระทบต่อพฤติกรรมองค์การ ซึ่งศึกษาในแง่ศักยภาพในการพัฒนาตนเองเป็นหลักพิจารณาความเหมาะสมกับองค์การของไทย โดยเฉพาะอย่างยิ่งวิทยานิพนธ์มีจุดประสงค์สำคัญในการรวบรวมความรู้ต่างๆ เกี่ยวกับหลักการพัฒนาองค์การ ยุทธวิธี และเทคนิคของการพัฒนาองค์การประเภทต่างๆที่สำคัญ และใช้อยู่ในองค์การของไทย อาทิเช่น การบริหารงานโดยวัตถุประสงค์ (MBO) ตาข่ายการจัดการ (grid OD) การให้ข้อปรึกษาหารือเข้ากระบวนการ (process consultation) การสร้างทีม (team building) การฝึกอบรมแบบเกสตัลท์ (gestalt therapy approach) เป็นต้น เข้าไว้ด้วยกัน ในการศึกษาวิจัยได้ทำการศึกษาวิจัยและประเมินผลการใช้เทคนิคการพัฒนาองค์การ โดย ๒ วิธีคือ ทั้งการวิจัยเอกสารและการวิจัยสนาม ซึ่งได้ทำการวิจัยเป็นการเฉพาะกรณี บริษัทการบินไทยจำกัด และการเคหะแห่งชาติ การวิจัยสนามนั้นได้ใช้แบบสอบถามเป็นเครื่องมือในการหาข้อมูลโดยพิจารณาจากผู้ที่เคยผ่านหลักสูตรการฝึกอบรมที่ใช้เทคนิคการพัฒนาองค์การ ในช่วงปี ๒๕๒๒-๒๕๒๔ และเป็นเจ้าหน้าที่ระดับผู้บริหาร หรือหัวหน้างานที่มีศักยภาพจะก้าวขึ้นมาเป็นผู้บริหารต่อไป จำนวนทั้งหมด ๔๘ คน การวิเคราะห์ข้อมูลทางสถิติใช้ร้อยละเป็นหลัก ผลการศึกษาพบว่า ผลกระทบจากการใช้เทคนิคการพัฒนาองค์การที่มีต่อพฤติกรรมองค์การ ส่วนมากเป็นไปในทิศทางบวกแทบทั้งสิ้น มีผลในทิศทางลบน้อยมาก จึงน่าจะกล่าวได้ว่า การพัฒนาองค์การในองค์การทั้งสองมีโอกาสที่จะบรรลุเป้าหมายของการพัฒนาองค์การอยู่ในเกณฑ์สูงมาก ซึ่งทั้งนี้โดยได้พิจารณาจากตัวชี้ต่างๆ ดังต่อไปนี้คือ ๑. พฤติกรรมและทัศนคติการให้การสนับสนุนต่อโครงการฝึกอบรมและโครงการพัฒนาองค์การที่ใช้เทคนิคการพัฒนาองค์การ ของผู้บริหารระดับสูงขององค์การ และการมีบุคลิกภาพส่งเสริมการเปลี่ยนแปลงอยู่ในเกณฑ์สูงมาก ๒. พฤติกรรมและทัศนคติในเรื่องการทำงานเป็นทีม การเปิดเผยเชื่อมั่นและจริงใจต่อกัน (openness and trust) อันถือว่าเป็นมาตราวัดความสำเร็จของการพัฒนาองค์การที่สำคัญอยู่ในเกณฑ์ดีมาก ๓. พฤติกรรมองค์การอื่นๆ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง พฤติกรรมที่ใช้แบบวินิจฉัยองค์การ เช่น การมีลักษณะของผู้นำ ลักษณะการตัดสินใจ ลักษณะการมีเป้าหมาย ลักษณะการควบคุม ลักษณะการติดต่อสื่อสาร ลักษณะการมีขวัญและแรงจูงใจ จากการศึกษาแสดงให้เห็นว่าส่วนใหญ่มีแนวโน้มของพฤติกรรมไปในทิศทางบวกแทบทั้งสิ้น ๔. พฤติกรรมองค์การที่สำคัญคือ การมีบุคลิกภาพเข้าใจตนเองเพื่อการพัฒนาตนเองอันจะนำไปสู่การเข้าใจบุคคลอื่น และองค์การโดยส่วนรวมทั้งหมดเพื่อเป็นการพัฒนาองค์การทั้งองค์การให้ดีขึ้นนั้น อยู่ในเกณฑ์สูงมาก ๕. ผลกระทบจากค่านิยม วัฒนธรรม ความเชื่อ และประเพณีของคนไทย มีผลกระทบต่อผลสำเร็จของโครงการฝึกอบรมน้อยมาก จึงสรุปได้ว่า ผลกระทบของเทคนิคการพัฒนาองค์การต่อพฤติกรรมองค์การในองค์การของไทยโดยภาพรวมแล้วก่อให้เกิดผลในทิศทางบวก อันจะนำไปสู่ผลสำเร็จของการพัฒนาองค์การในที่สุด การศึกษาได้เสนอข้อแนะและแนวทางแก้ไขปัญหาบางประการไว้ด้วยแล้ว