หลักการตีความในกฎหมายไทย

Abstract

การตีความในกฎหมายนั้นเป็นเรื่องสำคัญ วิชากฎหมายเป็นวิทยาการอย่างหนึ่งว่าด้วยหลักเกณฑ์ และหลักการของกฎหมายซึ่งส่วนมากหลักกฎหมายนี้เป็นของสากลเป็นที่รู้ทั่วกันในวงนิติศาสตร์เพราะเป็นสิ่งที่มีมานานนับเป็นร้อยปีพันปี หลักกฎหมายที่เกิดขึ้นจะเห็นว่าเกิดเพื่อแก้ปัญหาในประวัติศาสตร์ยุคใดยุคหนึ่ง ซึ่งถ้าได้ศึกษาประวัติศาสตร์ก็ย่อมจะเข้าในในกฎหมายดียิ่งขึ้น เพราะบทบัญญัติของกฎหมายเป็นเพียงตัวอักษรที่แสดงความคิด ตัวบทมีความสำคัญก็แต่เพียงเป็นเครื่องมือในการชี้ขาดในการตัดสินคดีมีให้แน่นอนเท่านั้นซึ่งในบางครั้ง ความคิดที่ตัวหนังสือแสดงออกนั้นก็ว่าเป็นกฎหมายอาจจะมีความไม่ชัดเจน ก็ย่อมจะต้องมีการตีความกฎหมายกัน การตีความกฎหมายนับได้ว่าเป็นเรื่องสำคัญในการใช้กฎหมาย ทั้งนี้เพื่อจะให้เข้าใจกฎหมายเพื่อเอามาปรับกับข้อเท็จจริง การตีความจะต้องวิเคราะห์เป็น 2 ด้าน 1) วิเคราะห์ตามตัวอักษร 2) วิเคราะห์เหตุผลหรือตามเจตนารมณ์ของกฎหมาย ซึ่งในการวิเคราะห์ตามตัวอักษรและความมุ่งหมายของกฎหมายนั้นจะต้องกระทำไปพร้อมกันทั้งนี้ด้วยเหตุผลที่ว่า “ตัวหนังสือมิใช่กฎหมายแต่ความคิดที่แสดงออกเป็นตัวหนังสือ เป็นกฎหมาย ดังนั้นการใช้กฎหมายที่จะรู้ความหมายของกฎหมายบทนั้นได้ดีย่อมจะต้องรู้เจตนารมณ์หรือตามเหตุผล ของกฎหมายนั้นก่อน การตีความกฎหมายจึงไม่ควรวิเคราะห์ตามตัวอักษรก่อน แล้วจึงวิเคราะห์ตามเจตนารมณ์ตามที่เข้าใจในวงการนิติศาสตร์ไทย ในประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 4 เป็นมาตราที่บัญญัติที่เกี่ยวกับนิติวิธีของระบบกฎหมายไทยไว้ ซึ่งนับว่าเป็นมาตราสำคัญที่สุดได้บัญญัติไว้ว่า “อันกฎหมายนั้น ท่านว่าต้องใช้ในบรรดากรณีซึ่งต้องบทบัญญัติใดๆ แห่งกฎหมายตามตัวอักษรตามความมุ่งหมายของบทบัญญัตินั้นๆ” มีความหมายว่า การใช้กฎหมายต้องพิจารณาไปพร้อมกัน ทั้งตัวอักษรและความมุ่งหมาย