"สังคมศาสตร์ปริทัศน์" กับบทบาทในการพัฒนาภูมิปัญญาทางการเมืองในสังคมไทย

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อทราบถึงบทบาทหน้าที่ทางการสื่อสาร ลักษณะ เนื้อหาภูมิปัญญาทางการเมือง และศักยภาพในการพัฒนาภูมิปัญญาทางการเมืองของวารสารสังคมศาสตร์บริทัศน์ในระหว่าง พ.ศ. 2506-2519 จากการศึกษาพบว่า 1. วารสารสังคมศาสตร์บริทัศน์มีบทบาทเป็นเวทีอิสระในการเสนอข้อเขียนของปัญญาชนจากหลายกลุ่มความคิด ทั้งกลุ่มก้าวหน้า อนุรักษ์นิยม เสรีนิยม และกลุ่มผสมผสาน รวมทั้งได้สร้างบรรยากาศในการวิพากษ์วิจารณ์และโต้แย้งทางความคิดขึ้นเพื่อแสวงหาสัจจะร่วมกันของทุกฝ่าย 2. วารสารสังคมศาสตร์บริทัศน์ได้นำเสนอภูมิปัญญาทางการเมืองใน 2 ลักษณะ คือ ลักษณะแรก เป็นการเสนอข้อเขียนเชิงวิพากษ์วิจารณ์สังคมการเมืองไทยและสากลในแง่มุมต่างๆ โดยสอดแทรกแนวความคิดทฤษฏีและอุดมการณ์ทางการเมืองไว้ในข้อเขียนส่วนหนึ่ง และลักษณะที่สอง เป็นการนำเสนอข้อเขียนที่แสดงภูมิปัญญาทางการเมืองโดยตรง ซึ่งรวมความแล้ว สังคมศาสตร์บริทัศน์ได้เสนอภูมิปัญญาทางการเมือง 3 ประเภท คือ ภูมิปัญญาทางการเมืองแบบประชาธิปไตยเสรีนิยม สังคมนิยมประชาธิปไตย และเผด็จการคอมมิวนิสต์ โดยส่วนใหญ่นำเสนอภูมิปัญญาทางการเมืองแบบสังคมนิยมประชาธิปไตย ในลักษณะที่นำหลักการมาประยุกต์ใช้กับสังคมไทยมากกว่าจะเป็นการนำเสนอในเชิงทฤษฏีอย่างจริงจัง 3. จากลักษณะทั้ง 2 ประการของวารสารสังคมศาสตร์บริทัศน์ดังกล่าวข้างต้นประกอบกับปัญญาชนที่แวดล้อมวารสารสังคมศาสตร์บริทัศน์มีลักษณะเป็น “ตัวสื่อกลาง” ในการส่งต่อความคิดไปยังผู้อื่น ตลอดจนคุณสมบัติทางการสื่อสารในฐานะสื่อมวลชนของสังคมศาสตร์บริทัศน์ ทำให้สังคมศาสตร์บริทัศน์เป็นวารสารทางวิชาการที่เอื้อต่อการพัฒนาภูมิปัญญาทางการเมือง