พัฒนาการของบัณฑิตศึกษาในประเทศไทย

Abstract

การวิจัยครั้งนี้ มุ่งศึกษาประวัติความเป็นมาและพัฒนาการของบัณฑิตศึกษาในประเทศไทยทางด้านการบริหารงาน การรับเข้าศึกษา หลักสูตรและระยะเวลาการศึกษา การจัดการเรียนการสอน ตลอดจนปัญหาและอุปสรรคของการจัดการบัณฑิตศึกษา ผลการศึกษาโดยวิธีการวิจัยทางประวัติศาสตร์จากข้อมูลทางเอกสารสรุปได้ดังนี้ บัณฑิตศึกษาในระยะเริ่มแรกเปิดทำการสอนในมหาวิทยาลัยวิชาธรรมศาสตร์และการเมืองเป็นแห่งแรกในประเทศไทย ในปี พ.ศ. 2477 เปิดทำการสอน 4 สาขา คือ นิติศาสตร์ รัฐศาสตร์ เศรษฐศาสตร์ และทางการทูต ในปี พ.ศ. 2482 จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยได้เปิดทำการสอนขั้นปริญญาโทขึ้นเป็นครั้งแรกในขณะอักษรศาสตร์และวิทยาศาสตร์ ในระยะแรกเริ่มนี้ มหาวิทยาลัยวิชาธรรมศาสตร์และการเมือง และจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยดำเนินการโดยมีแผนกวิชาและคณะวิชารับผิดชอบเรื่องการศึกษาระดับบัณฑิตศึกษาทั้งหมด ในช่วงของแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ระยะที่ 1 (2540-2509) ได้มีการจัดตั้งบัณฑิตวิทยาลัยขึ้นในมหาวิทยาลัยซึ่งเปิดทำการสอนขั้นบัณฑิตศึกษาอยู่แล้ว ได้แก่ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย มหาวิทยาลัยแพทย์ศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ เพื่อทำหน้าที่เป็นหน่วยงานกลางควบคุมการศึกษาในระดับบัณฑิตศึกษาของมหาวิทยาลัยเพื่อให้มีมาตรฐานเดียวกัน การบริหารงานดำเนินการโดยมีคณะกรรมการประจำบัณฑิตวิทยาลัยหรือคณะกรรมการบัณฑิตวิทยาลัย ต่อมาในปี พ.ศ. 2513 สำนักงานสภาการศึกษาแห่งชาติ ซึ่งมีหน้าที่ควบคุมดูแลและการศึกษาระดับอุดมศึกษาได้กำหนดเกณฑ์การศึกษาขั้นประกาศนียบัตรชั้นสูง ปริญญาโท และปริญญาเอกของมหาวิทยาลัยและสถาบันที่เทียบเท่า แนวปฏิบัติในเรื่องของการบริหารงาน การรับนักศึกษาหลักสูตร และระยะเวลาการศึกษา ตลอดจนการดำเนินงานในเรื่องของบัณฑิตศึกษาจึงต้องอยู่ในเกณฑ์ที่สภาการศึกษาแห่งชาติกำหนด นโยบายดังกล่าวได้เริ่มปฏิบัติในช่วงของแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ระยะที่ 3 ในปี พ.ศ. 2520 เป็นต้นมา ทบวงมหาวิทยาลัยได้เข้ารับผิดชอบบัณฑิตศึกษาทั้งหมดในระดับนโยบาย แต่คณะวิชาและมหาวิทยาลัยเป็นผู้รับผิดชอบในด้านการดำเนินการ ในปัจจุบันมีสถาบันอุดมศึกษาทั้งของรัฐและเอกชนทำการสอนระดับบัณฑิตศึกษารวมทั้งสิ้น 21 แห่ง เป็นสถาบันอุดมศึกษาของรัฐ 14 แห่ง และสถาบันอุดมศึกษาเอกชน 7 แห่ง นอกจากนี้ยังมีสถาบันศึกษาระหว่างประเทศอีก 1 แห่ง และสถาบันสมทบในมหาวิทยาลัยอีก 1 แห่ง ปัจจุบันบัณฑิตศึกษาในประเทศไทยมีหลักสูตรประกาศนียบัตรบัณฑิต (ประกาศนียบัตรชั้นสูง) 119 หลักสูตร ปริญญาโท 398 หลักสูตร และปริญญาเอก 53 หลักสูตร มีนิสิตนักศึกษาประมาณ 13,000 คน