การบริหารงานบุคคลของสถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์ประยุกต์แห่งประเทศไทย

Abstract

ในการบริหารงานขององค์การ ไม่ว่าโดยรัฐ หรือเอกชน ปัจจัยสำคัญอย่างหนึ่งที่ช่วยให้การปฏิบัติหน้าที่ดำเนินไปตรงตามวัตถุประสงค์ นอกเหนือไปจากที่ดิน เงิน วัสดุสิ่งของ และการจัดการ ก็คือ “คน” กระบวนการบริหารงานสากลก็ได้กำหนดเอาเรื่องการจัดตัวบุคคลเข้าปฏิบัติงานหรือที่เรียกว่า การบริหารงานบุคคลเข้าไว้เป็นอีกส่วนหนึ่ง นอกเหนือไปจากการกำหนดนโยบาย การจัดองค์การ การงบประมาณ ฯลฯ (ทั้งนี้ เพราะองค์การใด ๆ ก็ตาม ไม่ว่าจะจัดดำเนินงานโดยรัฐ หรือเอกชน จำเป็นต้องอาศัยบุคคลเป็นองค์ประกอบที่สำคัญ) องค์การทุกแห่งต่างก็มีวัตถุประสงค์ของตนเอง บริษัทเอกชนดำเนินกิจการเพื่อหวังผลกำไร ส่วนองค์การรัฐบาลทุกแห่งก็ดำเนินงานราชการเพื่อความผาสุก ความอยู่ดีกินดี ความปลอดภัย และความสงบสุขของประชาชน งานบริการประชาชนทุกรูปแบบที่รัฐบาลจัดทำจึงไม่มีการหวังผลกำไร หรือผลประโยชน์ตอบแทน ในเมื่อประชาชนต้องการสิ่งใด ก็เป็นหน้าที่ของรัฐบาลอยู่แล้วที่จะต้องพยายามตอบสนอง และบำบัดความต้องการเหล่านี้ รัฐกิจต่าง ๆ ดังกล่าวนี้ จะเอื้ออำนวยผลประโยชน์ให้แก่ประชาชนมากน้อยเพียงใด ส่วนหนึ่งขึ้นอยู่กับพนักงานผู้ปฏิบัติหน้าที่ในส่วนราชการนั้น ๆ เมื่อได้มีการประกาศใช้พระราชบัญญัติสถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์ประยุกต์แห่งประเทศไทยขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2506 นั้น รัฐบาลได้มีมติให้รวมเอาหน่วยงานวิจัยทางเทคโนโลยีต่าง ๆ ซึ่งยังกระจัดกระจายอยู่ตามกรม กอง และส่วนราชการต่าง ๆ ของรัฐ เข้ามาเป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน แล้วจัดตั้งเป็นสถาบันวิจัยอิสระ ไม่ขึ้นกับพระราชบัญญัติข้าราชการพลเรือน แต่ขึ้นตรงต่อนายกรัฐมนตรี มีฐานะเป็นนิติบุคคล (เริ่มเปิดดำเนินงานเมื่อวันที่ 2 ธันวาคม 2507) ทั้งนี้ เพื่อให้การบริหารงานของสถาบันวิจัย ฯ มีความยืดหยุ่นรวดเร็ว และคล่องตัว ไม่ติดอยู่กับกฎระแบบของข้าราชการพลเรือน แต่การที่จะให้งานวิจัยประยุกต์ของสถาบันฯ บรรลุตรงตามวัตถุประสงค์แห่งพระราชบัญญัติดังกล่าวด้วยดี ก็ต้องอาศัยการจัดระบบการบริหารงานบุคคลที่รัดกุม มีประสิทธิภาพ และสอดคล้องตามหลักสากลนิยมเป็นสำคัญ โดยเฉพาะการที่จะดึงดูดคนดี มีความรู้ ความสามารถ ตลอดจนมีประสบการณ์ในด้านวิทยาศาสตร์ประยุกต์อย่างแท้จริงให้มาปฏิบัติงานกับสถาบันฯ (จำต้องมีวิธีการคัดเลือกบุคคลที่ถูกต้องตามหลักบริหาร และมีสิ่งจูงใจต่าง ๆ เช่น อัตราเงินเดือน บำเหน็จบำนาญ สวัสดิการต่าง ๆ เป็นส่วนประกอบด้วย) ระบบการบริหารงานบุคคลที่ใช้อยู่ภายในสถาบันวิจัยฯ ตราบเท่าทุกวันนี้มุ่งที่จะดึงบุคคลที่มีความรู้ความชำนาญทางสาขาวิทยาศาสตร์ประยุกต์ ให้มาทำงานด้วย โดยใช้วิธีตั้งอัตราเงินเดือนของพนักงานสูงกว่าหน่วยราชการอื่น ๆ กำหนดระบบการสอบคัดเลือกบุคคลที่ไม่ยุ่งยาก สลับซับซ้อน และเนิ่นนาน เหมือนการสอบเข้าเป็นข้าราชการพลเรือน มีการปูนบำเหน็จ และการเลื่อนขั้นเงินเดือนเหมือนระบบราชการ ทั้งยังได้รับความช่วยเหลือจากรัฐบาลต่างประเทศ และองค์การระหว่างประเทศระดับโลกในรูปของทุนวิจัยตลอดจนเงินทุน เพื่อจัดส่งพนักงานของสถาบันวิจัยฯ ไปดูงาน ฝึกอบรม หรือศึกษาต่อทางด้านวิทยาศาสตร์ประยุกต์ทุกระดับ ณ ต่างประเทศ นอกจากนี้ สถาบันวิจัยฯ ยังจัดให้พนักงานมีวันลาหยุดประเภทต่าง ๆ ที่มีสิทธิ์ได้รับเงินเดือนตามปรกติ เช่น ลาพักผ่อน ลากิจส่วนตัว การลาป่วย ลาคลอดบุตร สาอุปสมบท และการลาไปศึกษาต่อต่างประเทศ การให้เงินค่าล่วงเวลาแก่พนักงานที่ปฏิบัติหน้าที่เป็นพิเศษนอกเหนือไปจากเวลาทำงานตามปรกติ หรือในวันหยุดราชการ การให้เบี้ยเลี้ยงเดินทางแก่พนักงานที่ไปปฏิบัติงานนอกสถานที่และเบี้ยเลี้ยงประจำสถานี สำหรับพนักงานที่ไปทำงานอยู่ ณ สถานีทดลองต่างจังหวัด พนักงานสถาบันวิจัยฯที่มีอัตราเงินเดือนต่ำยังมีสิทธิ์เบิกค่ารักษาพยาบาลได้ เมื่อเกิดการเจ็บไข้ได้ป่วยถึงกับต้องเข้ารับการรักษาตัวในโรงพยาบาล ในที่สุดพระราชบัญญัติสถาบันวิจัยฯ ยังกำหนดให้มีข้อบังคับว่าด้วยกองทุนสงเคราะห์ เพื่อช่วยเหลือพนักงานทางด้านเศรษฐกิจ เป็นต้น แต่การบริหารงานบุคคลของสถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์ประยุกต์แห่งประเทศไทย ยังไม่ประสพผลดีเท่าที่ควร ด้วยเหตุที่มีอุปสรรค และปัญหาทางด้านคนขัดขวางอยู่มาก เช่นปัญหาการเสาะแสวงหาแหล่งกำลังคน การก้าวก่าย และซ้อนกันของอำนาจบริหาร รวมทั้งการสั่งงานภายในสถาบันวิจัยฯ ปัญหาอัตราเงินเดือนของพนักงานผู้มีรายได้น้อย ปัญหาภาษีเงินได้ ปัญหาการเงิน และงบประมาณ ปัญหาของสวัสดิการและสิ่งจูงใจ ซึ่งแม้จะมีอยู่แต่ก็ยังไม่เพียงพอ หรือเท่าเทียมกับหน่วยราชการ และรัฐวิสาหกิจอื่น ๆ ปัญหาที่สำคัญอย่างยิ่งอีกประการหนึ่งก็คือ สถาบันวิจัยฯ ไม่ได้ให้ความสนใจกับการพัฒนาบุคคลภายในองค์การอย่างจริงจัง ข้อบกพร่องเกี่ยวกับตัวบุคคลที่กล่าวมานี้ นับว่าเป็นสาเหตุอย่างหนึ่งที่ทำให้การวิจัยประยุกต์ และบริการงานวิจัยต่าง ๆ ของสถาบันฯ ไม่ได้ผลสมตามวัตถุประสงค์แห่งพระราชบัญญัติเท่าที่ควร การที่ได้ทราบถึงสมุฎฐานของปัญหาดังกล่าวจะเป็นแนวทางในการค้นหาวิธีการต่าง ๆ ที่ถูกต้องตามหลักวิชาการบริหารบุคคล เพื่อมาแก้ไขปรับปรุง และเริ่มวางแผนการพัฒนาบุคคลของสถาบันวิจัยฯ อย่างจริงจังต่อไป ด้วยการหาลู่ทางใหม่ที่จะแสวงหาแหล่งกำลังคนที่ดี และมีความรู้ ความสามารถ การปรับปรุง ระบบอัตราเงินเดือนใหม่ เช่น การยกเว้นเกี่ยวกับภาษี การเพิ่มเงินบำเหน็จ ตลอดจนการจัดสวัสดิการต่าง ๆให้แก่พนักงาน และเจ้าหน้าที่เพิ่มขึ้น เป็นต้น.