ผลกระทบทางสังคมจากการขยายตัวของพื้นที่อยู่อาศัยในเขตสายไหม กรุงเทพมหานคร

Abstract

วัตถุประสงค์ของการวิจัยครั้งนี้คือ ศึกษาสภาพการตั้งถิ่นฐานและการขยายตัวของที่อยู่อาศัย เขตสายไหม พร้อมทั้งศึกษาผลกระทบทางสังคมจากการขยายตัวของที่อยู่อาศัยที่มีผลต่อชุมชนชนบท และเสนอแนะการแก้ไขปัญหาที่เกิดจากผลกระทบทางสังคมจากการขยายตัวของที่อยู่อาศัยในเขตดังกล่าว เนื่องจากพื้นที่เขตสายไหมเป็นเขตต่อเมือง (Rural-Urban Fringe) ที่มีการใช้ที่ดินส่วนใหญ่ในการทำเกษตรกรรม แต่ในปัจจุบันพื้นที่เหล่านี้กำลังมีการเปลี่ยนแปลงการใช้ที่ดินนอกภาคเกษตรกรรม ซึ่งส่วนใหญ่เป็นการขยายตัวของที่อยู่อาศัยที่ออกไปตามแนวถนนสายหลักและเป็นการขยายตัวอย่างกระจัดกระจาย (Sprawl) ปัจจัยที่ทำให้เขตสายไหมมีการขยายตัวของที่อยู่อาศัยเพิ่มมากขึ้น คือ มีการพัฒนาและปรับปรุงโครงข่ายคมนาคม ราคาที่ดินที่ไม่สูงมากนัก สภาพแวดล้อมธรรมชาติที่ดี ประกอบกับนโยบายของรัฐที่ได้กำหนดให้พื้นที่เขตสายไหมเป็นพื้นที่อยู่อาศัยหนาแน่นน้อย การขยายตัวของที่อยู่อาศัยในพื้นที่เขตสายไหม ส่งผลกระทบทางสังคมโดยตรงต่อเกษตรกร เนื่องจากการสูญเสียหรือการลดลงของพื้นที่เกษตรกรรม ทำให้เกษตรกรบางส่วนขายที่ดินเมื่อได้รับค่าตอบแทนสูงพอที่จะดำรงชีวิต แต่สำหรับการถือครองในที่ดินโดยการเช่า ซึ่งเกษตรกรส่วนใหญ่ไม่มีที่ดินของตนเอง มีผลต่อการเลิกทำเกษตรกรรม เมื่อเจ้าของที่ดินต้องการขายที่ดินหรือพัฒนาที่ดินในพื้นที่นั้น ประกอบกับการขยายตัวของที่อยู่อาศัยทำให้เกิดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม นั้นคือ การปล่อยน้ำเสียของชุมชนโดยไม่ผ่านระบบบำบัดน้ำเสียก่อนลงสู่ลำคลอง เป็นผลให้เกษตรกรไม่สามารถใช้น้ำทำการเพาะปลูกได้ผลผลิตเท่าที่ควร จึงเป็นอีกปัจจัยที่ทำให้เกิดการเปลี่ยนอาชีพของเกษตรกร นอกจากนี้การขยายตัวของที่อยู่อาศัยและการเปลี่ยนแปลงอาชีพของเกษตรกรมีผลทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงวิถีชีวิตและพฤติกรรมของเกษตรกร ได้แก่ การเปลี่ยนแปลงสถานที่ซื้อของอุปโภค บริโภค สถานที่พักผ่อนหย่อนใจ การใช้บริการสถานพยาบาล และการเปลี่ยนวิธีเดินทาง ข้อเสนอแนะในการศึกษา คือ ควรมีการวางแผนสาธารณูปโภคและสาธารณูปการ เพื่อเป็นการควบคุมการเติบโตของที่อยู่อาศัยไม่ให้กระจัดกระจาย และเพื่อเพียงพอกับความต้องการที่จะเพิ่มขึ้นในอนาคต รวมทั้งควรกำหนดพื้นที่อนุรักษ์เกษตรกรรม เพื่อไว้ให้กับเกษตรกรในพื้นที่ และนอกจากนี้ควรแก่ไขปัญหาความไม่มั่นคงในการเช่าที่ดินของเกษตรกร นโยบายของรัฐที่มีต่อพื้นที่เกษตรกร และการเสริมสร้างทัศนคติที่ดีต่ออาชีพเกษตรกรรม เพื่อให้เกษตรกรรมยังคงประกอบอาชีพเกษตรกรรมต่อไป