การศึกษาความเป็นไปได้ในการใช้คอมพิวเตอร์ วิเคราะห์ข้อมูลดาวเทียมสำรวจทรัพยากรเพื่อจำแนกความเค็มของดิน ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ของประเทศไทย

Abstract

ดินเค็มในภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย เกิดจากหินที่มีเกลือบริเวณที่สูงกว่า เมื่อหินสลายตัวเกลือจะละลายออกมาลงสู่พื้นที่ที่ต่ำกว่า ในฤดูฝนเกลือจะถูกชะล้างไปสะสมที่ชั้นล่างของดินในฤดูแล้งเกลือจะระเหยขึ้นมากับน้ำสะสมอยู่ในดินชั้นบน ซึ่งมีผลกระทบต่อผลผลิตทางด้านการเกษตรอีกด้วย ดังนั้นจึงมีความจำเป็นอย่างยิ่งในการสำรวจพื้นที่ดินเค็มเพื่อที่จะหาทางป้องกันการแพร่กระจายดินเค็มและปรับปรุงดินที่เค็มให้ใช้ประโยชน์ได้ การจำแนกดินเค็มด้วยเครื่องคอมพิวเตอร์ สำหรับการศึกษานี้ได้เลือกการทดลองจำแนกภาพแบบ Maximum likelihood ใช้ภาพจ่ายดาวเทียมหมายเลข THAILAND ID 4-5 ประกอบด้วยพื้นที่บางส่วนของ 2 จังหวัด คือ จังหวัดนครราชสีมาและจังหวัดชัยภูมิ ได้กำหนดพื้นที่สำรวจและวิเคราะห์ดินเค็มในภาคสนามขนาด 5 x 5 ตารางกิโลเมตร บริเวณอำเภอเมือง จังหวัดนครราชสีมา ผลการสำรวจภาคสนามปรากฎว่าระหว่างค่า ECe และ ECa มีสัมประสิทธิ์ของสหสัมพันธ์ (Coefficient of Correlation, r)เท่ากับ 0.93 สำหรับดินประเภทดินทรายและ r เท่ากับ 0.92 สำหรับดินประเภทดินเหนียว จากการวิเคราะห์ข้อมูลดาวเทียมสำรวจทรัพยากรเพื่อจำแนกดินเค็มในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ โดยใช้แบนด์ 5 และ แบนด์ 7 สามารถจำแนกข้อมูลเป็น 6 ประเภทได้คือ 1) ดินเค็มจัด, 2) ดินเค็มปานกลาง, 3) ดินเค็มน้อย, 4) ดินไม่เค็ม, 5) แหล่งน้ำ, 6) อื่น ๆ ผลการจำแนกภาพพื้นที่ 2,502.68 ตารางกิโลเมตร พบว่าเป็นพื้นที่ดินเค็ม 1,557.60 ตารางกิโลเมตร หรือเท่ากับ 62% เป็นพื้นที่ดินไม่เค็มประมาณ 854.72 ตารางกิโลเมตร หรือเท่ากับ 34% พื้นที่ดินเค็มประกอบด้วยดินเค็มจัด 207.48 ตารางกิโลเมตร ดินเค็มปานกลาง 545.02 ตารางกิโลเมตร และดินเค็มน้อย 805.10 กิโลเมตร จากการตรวจสอบความแม่นยำในการจำแนกดินเค็มโดยใช้เทปข้อมูลดาวเทียม โดยเปรียบเทียบกับผลการสำรวจในภาคสนามซึ่งคัดเลือกพื้นที่ไว้จำนวน 3 แห่ง ที่มีพื้นที่ 25, 36 และ 30 ตารางกิโลเมตร ตามลำดับ ปรากฎว่าพื้นที่ดินเค็มในระดับต่าง ๆ ที่ได้จากการสำรวจทางภาคสนามสอดคล้องกับผลของการจำแนกด้วยเทปข้อมูลดาวเทียมประมาณ 82 ตารางกิโลเมตรจากพื้นที่ทดสอบทั้งหมด 91 ตารางกิโลเมตร หรือคิดเป็นความถูกต้องประมาณ 90% และมีความผิดพลาดประมาณ 10%