พัฒนาการของหลักสูตรและการสอนจริยศึกษาในระดับประถมศึกษา ตั้งแต่พุทธศักราช 1826 จนถึงพุทธศักราช 2530

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ เพื่อศึกษาพัฒนาการของหลักสูตรและการสอนจริตศึกษาในระดับ ประถมศึกษา ตั้งแต่พุทธศักราช 1826 จนถึงพุทธศักราช 2530 โดยใช้วิธีการวิจัยเชิงประวัติศาสตร์ ผลการวิจัยสรุปได้ว่า ในสมัยสุโขทัยจนถึงรัตนโกสินทร์ตอนต้น การศึกษา เป็นหน้าที่ของวัดและ พระสงฆ์ โดยมุ่งสอนหนังสือและฝึกหัดความประพฤติของผู้ เรียน เป็นรายบุคคล ต่อมาในสมัยรัชกาลที่ 5 ได้มีหลักสูตรจริตศึกษาขึ้นรวมทั้งหมด 5 ฉบับ พระเจ้าน้องยาเธอกรมหมื่นวชิรญาณวโรรส ทรงเสนอให้มีการสอนวิชาจรรยาในหลักสูตรทุกระดับ และกำหนดให้เป็นวิชาที่ต้องสอบไล่ เพื่อช่วยให้นักเรียนหันมาสนใจทางธรรมเพิ่มขึ้น ด้วยพระบาทสมเด็จพระจุลจอม เกล้าเจ้าอยู่หัวและพระเจ้าน้องยาเธอกรมหมื่นวชิรญาณวโรรสทรงเห็นว่า อารยธรรมตะวันตกจะทำให้เยาวชนห่างเหินศาสนา นอกจากนั้นยังได้มีการเริ่มปลูกฝังคุณธรรมด้านความจงรักภักดีต่อพระมหากษัตริย์ และมีการนำวิธีการสอนใหม่ๆ มาใช่ เช่น การเล่นละคร เล่านิทาน และการบูรณาการวิชาจรรยากับวิชาอื่นๆ ในสมัยรัชกาลที่ 6 วิชาจรรยายังคงมีอยู่ในหลักสูตรทุกระดับ ยกเว้นระดับมัธยมสูง เพราะมีการเน้นวิชาชีพมาก ในสมัยนี้ เริ่มมีการนำวิชาลูกเสือมาสอน เพื่อฝึกคุณธรรมให้นักเรียน หลักสูตรนี้ใช่เรื่อยมาจนถึงปี พ.ศ. 2475 หลังการเปลี่ยนแปลงการปกครองเป็นระบอบประชาธิปไตย ได้มีการเน้นเรื่องประชาธิปไตยในหลักสูตร วิชาจรรยาได้เปลี่ยนรูปไปเป็นวิชาหน้าที่พลเมืองและศีลธรรม ภายหลังสงครามโลกครั้งที่ 2 ประเทศไทยได้รับอิทธิพลทางความคิดด้านการศึกษา จากสหรัฐอเมริกา ทำให้วิชาหน้าที่พลเมืองและศีลธรรมได้ถูกนำมารวมอยู่ในหมวดวิชาสังคมศึกษาใน หลักสูตร พ.ศ. 2498 และ พ.ศ. 2503 ในหลักสูตรประถมศึกษา พ.ศ. 2521 วิชาจริยศึกษาได้เป็น วิชาหนึ่งในกลุ่มสร้างเสริมลักษณะนิสัยที่กำหนดให้เรียนคุณธรรม 30 ประการแต่เพียงอย่างเดียว ไม่มีเนื้อหาวิชาพระพุทธศาสนา แต่ เนื้อหา เกี่ยวกับพระพุทธศาสนาได้ไปอยู่ในกลุ่มสร้างเสริมประสบการณ์ชีวิตแทน ต่อมาได้มีการปรับปรุงหลักสูตรอีกครั้งใน พ.ศ. 2533 โดยกลุ่มสร้างเสริมลักษณะนิสัยนั้นไม่แยกออก เป็นวิชา แต่ให้บูรณาการแบ่งออกเป็น 6 หน่วย ซึ่งจะมีบางหน่วยที่ใช่วิชาจริยศึกษาเป็นแทนกลางในการสอนกระทรวงศึกษาธิการได้มีคำสั่งให้โรงเรียนต่างๆ ใช่หลักสูตรประถมศึกษา พ.ศ. 2521 (ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2533) ตั้งแต่ปีการศึกษา 2534 เป็นต้นไป ข้อมูลเกี่ยวกับนโยบายหลักการ และแนวคิดเกี่ยวกับการจัดหลักสูตรและการสอนจริยศึกษาใน อดีต ได้แสดงถึงภูมิปัญญาไทยที่มีคุณค่าควรที่นักการศึกษาและครูไทยพึ่งให้ความสนใจ เป็นอย่างยิ่ง