การจัดตั้งเขตการค้าเสรีอาเซียน : ศึกษาบทบาทของประเทศไทย สมัยรัฐบาลอานันท์ ปันยารชุน

Abstract

วิทยานิพนธ์ฉบับนี้มีวัตถุประสงค์สำคัญเพื่อศึกษาบทบาทของประเทศไทย สมัยรัฐบาลอานันท์ ปันยารชุน (ตั้งแต่วันที่ 2 มีนาคม 2534 - 28 มกราคม 2535) ที่มีต่อความสำเร็จของการจัดตั้งเขตการค้าเสรีอาเชียนหรืออาฟต้า ในการประชุมสุดยอดอาเซียน ครั้งที่ 4 ในปี 2535 ทั้งนี้เพื่อแสดงให้เห็นว่า การดำเนินการเพื่อให้ประเทศสมาชิกของอาเซียนมีเจตนารมณ์ทางการเมืองร่วมกันมีความสำคัญต่อการจัดตั้งฯ มากกว่าสภาพแวดล้อมทั้งภายในและภายนอกประเทศในขณะนั้น ผลการศึกษาได้ข้อสรุปที่ตรงกับสมมติฐานที่ตั้งไว้ว่า สภาพแวดล้อมที่เกิดขึ้นในขณะนั้นเป็นเพียงปัจจัยผลักดันและสร้างเงื่อนไขกระตุ้น ตลอดจนเอื้ออำนวยให้ประเทศสมาชิกของอาเซียนมีการดำเนินการ เพื่อให้มีการรวมตัวกันทางเศรษฐกิจได้ง่ายขึ้นเท่านั้น แต่การยอมรับและร่วมลงนามในเอกสารจัดตั้งฯ ดังกล่าวเกิดขึ้นไค้เพราะรัฐบาลอานันท์ ปันยารชุน สามารถดำเนินการโน้มน้าวทางการทูตจนประเทศสมาชิกอื่น ๆของอาเซียน ทั้งในระดับผู้นำสูงสุดและรัฐมนตรี โดยเฉพาะอย่างยิ่งประเทศอินโดนีเซีย มีเจตนารมณ์ทางการเมืองร่วมกันในเรื่องดังกล่าวได้สำเร็จ ความสำเร็จดังกล่าวทำให้ได้ข้อสรุปเพิ่มเติมว่า 1) ความสำเร็จของการดำเนินนโยบายต่างประเทศขึ้นอยู่กับผู้นำสูงสุดและเจ้าหน้าที่ในระดับ ต่าง ๆ ที่มีความสามารถส่วนตัวและสามารถทำงานร่วมกันได้อย่างมีประสิทธิภาพ ในสภาพแวดล้อมที่เอื้ออำนวย 2) เขตการค้าเสรีอาเซียนที่ได้รับการยอมรับและร่วมลงนามในเอกสารจัดตั้งฯ นั้นสามารถ ประสบความสำเร็จได้ หากประเทศสมาชิกของอาเซียนมีเจตนารมณ์ทางการเมืองร่วมกันและให้ความร่วมมือกันอย่างจริงจัง โดยไม่มุ่งปกป้องผลประโยชนแห่งชาติของตนจนละเลยผลประโยชน์ของภูมิภาคโดยรวม