การใช้พื้นที่ในหน่วยพักอาศัย ในเคหะชุมชนดินแดง กรุงเทพมหานคร

Abstract

อาคารแฟลตเก่าในโครงการเคหะชุมชนดินแดง มีสภาพอาคารที่ทรุดโทรม ในขั้นต้นการเคหะแห่งชาติ ได้แก้ปัญหาระยะสั้นด้วยการซ่อมแซม แต่ในระยะยาวได้พิจารณาควรจัดทำโครงการฟื้นฟูเมือง โดยคณะรัฐมนตรีมีมติให้ พิจารณาให้ผู้อยู่อาศัยเดิมได้รับสิทธิในการเข้าพักอาศัยในโครงการใหม่เป็นอันดับแรก เพื่อให้การออกแบบที่อยู่อาศัยในโครงการใหม่ สอดคล้องกับความต้องการของผู้อยู่อาศัย จึงมีความสนใจที่จะศึกษา สภาพการอยู่อาศัยในหน่วยพักอาศัย โดยมีวัตถุประสงค์ คือ (1) ศึกษาลักษณะสถานภาพทางเศรษฐกิจ สังคม ของครัวเรือนผู้อยู่อาศัย (2) ศึกษาการใช้พื้นที่ที่อยู่อาศัยภายในหน่วยพักอาศัยและ (3) ศึกษาการจัดองค์ประกอบทางกายภาพ ภายในพื้นที่หน่วยพักอาศัย โดยวิธีการ สังเกต จดบันทึก ถ่ายภาพ และการสัมภาษณ์แบบมีโครงสร้าง โดยการสร้างเครื่องมือวิจัย แบบวิเคราะห์พื้นที่ เพื่อนำไปสู่ข้อเสนอแนะในการออกแบบหน่วยพักอาศัย ในโครงการใหม่ จากการศึกษาพบว่าผู้อยู่อาศัยส่วนใหญ่มีอายุ 51-60 ปี(ร้อยละ 34.43)อยู่อาศัยเป็นเวลาประมาณ 21-30 ปี(ร้อยละ24.59) การศึกษา ป.4 (ร้อยละ39.34)มีอาชีพรับจ้าง(ร้อยละ26.23)แม่บ้าน(ร้อยละ19.67)และค้าขาย(ร้อยละ13.11)ตามลำดับ จำนวนผู้อยู่อาศัย 4 คนต่อครัวเรือน(ร้อย29.51)ระดับรายได้ 7,001-9,000 บาท(ร้อย19.67) ระดับรายจ่าย 5001-7,000 บาท(ร้อย26.23) ระดับเงินออม ต่ำกว่า 5,000 บาท(ร้อย83.61) หน่วยพักอาศัยที่การเคหะแห่งชาติจัดไว้ มีพื้นที่ 40.50 ตร.ม.กว้าง3.50 ม.ยาว11.50 ตร.ม.และสูง 2.80 ม.จากการสำรวจพบว่า มีการใช้พื้นที่แบ่งเป็น(1)พื้นที่อเนกประสงค์ เฉลี่ย 6.74 ตร.ม.อยู่ที่บริเวณกลางห้องและชิดแนวผนังด้านขวาของพื้นที่ด้านหน้า(2) พื้นที่ประกอบอาชีพเฉลี่ย3.40 ตร.ม.บริเวณกลางห้องของพื้นที่ด้านหน้า (3)พื้นที่นอน เฉลี่ย 11.05 ตร.ม.โดยส่วนใหญ่ อยู่บริเวณมุมด้านหลังซ้ายของพื้นที่ด้านหน้าและชั้นลอยบริเวณเดียวกันไม่มีการกั้นฝาถาวร ใช้ตู้กั้น และอีกกลุ่มหนึ่ง(ร้อยละ 44.26)ใช้การต่อเติมชั้นลอยเป็นที่นอน (4) พื้นที่รับประทานอาหารเฉลี่ย 6.26 ตร.ม.อยู่บริเวณพื้นที่หน้าห้องน้ำและพื้นที่บริเวณกลางห้องของพื้นที่ด้านหน้า(5) พื้นที่ประกอบอาหารเฉลี่ย 2.32 ตร.ม. อยู่บริเวณระเบียงด้านหลัง (6)อาบน้ำ-ส้วมเฉลี่ย 3.35 ตร.ม.โดยใช้พื้นที่ในห้องน้ำและบริเวณพื้นที่ระเบียงสำหรับอาบน้ำเด็กเล็ก(7)พื้นที่ซักผ้าเฉลี่ย1.89 ตร.ม.อยู่บริเวณหน้าห้องน้ำ โดยใช้เครื่องซักผ้า ในห้องน้ำและพื้นที่ระเบียงสำหรับซักด้วยมือ(8)พื้นที่ตากผ้าเฉลี่ย 1.16 ตร.ม.อยู่บริเวณระเบียงและ(9)พื้นที่เก็บของเฉลี่ย3.42 ตร.ม.อยู่บริเวณชั้นลอยหลังห้องน้ำและบริเวณหลังตู้

จากการวิเคราะห์ พบว่า(1)สามารถแบ่งกลุ่มผู้อยู่อาศัยเป็น 3 กลุ่ม(1)กลุ่มที่มีขนาดครัวเรือน 1-4 คน(ร้อยละ 48.63)(2)กลุ่มที่มีขนาดครัวเรือน 5-7 คน (ร้อยละ29.41)และมากกว่า 8 คน(ร้อยละ 21.96)การใช้พื้นที่เดิมสำหรับกลุ่มที่มีขนาดครัวเรือน 1-4 คน คือ พื้นที่ใช้สอยรวม 44.32 ตร.ม.ไม่เพียงพอต่อการใช้พื้นที่ประมาณ 4 ตร.ม. ได้แก่ นอนมิดชิด พื้นที่เก็บของ สำหรับขนาดครัวเรือน 5-7 คน พื้นที่ใช้สอยรวม 58.88 ตร.ม.พื้นที่ไม่เพียงพอประมาณ 18 ตร.ม. ได้แก่ พื้นที่อเนกประสงค์ พื้นที่นอนมิดชิด พื้นที่เก็บของและ มากกว่า 8 คน ใช้พื้นที่ 76.01 ตร.ม. พื้นที่ไม่เพียงพอประมาณ 36 ตร.ม. ได้แก่ พื้นที่นอนมิดชิด พื้นที่เก็บของ และห้องน้ำ-ส้วม (2)พื้นที่ที่ไม่ได้จัดเตรียมไว้แต่มีความจำเป็นสำหรับผู้อยู่อาศัย เช่น พื้นที่เก็บของ พื้นที่นอนมิดชิด พื้นที่ทำงาน(คอมพิวเตอร์)(3)พื้นที่ที่จัดไว้แต่ไม่เหมาะสม เช่น พื้นที่ประกอบอาหารและอ่างล้างจาน เดิมจัดเตรียมพื้นที่บริเวณหน้าห้องน้ำพบว่าใช้พื้นที่ระเบียงและตำแหน่งอ่างล้างจานใช้บริเวณช่องปล่องขยะการออกแบบที่อยู่อาศัยเดิมเป็นแบบอเนกประสงค์ไม่ได้จัดเตรียมพื้นที่นอนที่มีความมิดชิดไม่ได้เตรียมพื้นที่สำหรับเก็บของทำให้มีความจำเป็นที่จะต้องกั้นห้องและต่อเติมชั้นลอย ข้อเสนอแนะ ในการออกแบบสำหรับที่อยู่อาศัยใหม่(1) ควรกำหนดขนาดหน่วยพักอาศัยออกเป็น 2 ขนาดคือพื้นที่ไม่น้อยกว่า45 ตร.ม. 59 ตร.ม. รองรับขนาดครัวเรือน 1-4 คนและ 5-7 คน สำหรับสมาชิกครัวเรือนมากกว่า 8 คนพิจารณาเพิ่มสิทธิ์อีกห้องหนึ่ง(2)พื้นที่ไม่น้อยกว่ามาตรฐานขั้นต่ำ มีขนาดความกว้างของห้องไม่น้อยกว่า 3.50 ม.ควรมีความสูงพิเศษ (เพื่อเก็บของได้ )ห้องอเนกประสงค์ให้ ยืดหยุ่นง่ายต่อการปรับเปลี่ยนให้เข้ากับความต้องการที่หลากหลายหรือสามารถกั้นห้องเองได้ภายหลัง ส่วนที่เก็บของควรอยู่ชั้นลอย ผนังเป็นวัสดุทนไฟหรือจัดเตรียมให้ภายนอกหน่วยพักอาศัย ห้องครัวต้องมีการระบายที่ดี แยกชัดเจนจากพื้นที่ซักล้าง เพื่อป้องกันอัคคีภัยเนื่องจากเป็นบริเวณตากผ้าด้วย(3) การออกแบบต้องคำนึงถึงการวางเฟอร์นิเจอร์ที่ผู้อยู่อาศัยจำเป็น พื้นที่ระดับเหนือเฟอร์นิเจอร์นี้ สามารถออกแบบส่วนยื่นรองรับ เพื่อเป็นที่เก็บของสนับสนุนได้ เช่น ระดับเหนือโต๊ะทำงานเป็นเครื่องเขียน ชั้นวางหนังสือ เป็นต้น(4) การเคหะแห่งชาติควรให้ความรู้เกี่ยวกับหน่วยพักอาศัยโดยใช้หลักการ 5ส.