การวิเคราะห์รูปแบบค่าใช้จ่ายของครัวเรือนไทย ก่อนและหลังโครงการหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้า

Abstract

การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษารูปแบบค่าใช้จ่ายในการบริโภคสินค้าและบริการด้านสุขภาพ และสินค้าและบริการอื่นของครัวเรือนไทย ก่อนและหลังโครงการหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้า โดยพิจารณาร่วมกับปัจจัยทางด้านเศรษฐกิจและสังคมของครัวเรือน จากข้อมูลรายงานการสำรวจภาวะเศรษฐกิจและสังคมของครัวเรือน (SES) ของสำนักงานสถิติแห่งชาติ โดยการศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างปัจจัยทางด้านเศรษฐกิจและสังคมของครัวเรือนกับค่าใช้จ่ายในการบริโภคสินค้าและบริการด้านสุขภาพ ได้อาศัยวิธี Heckman Two-step Estimator เนื่องจากมีบางครัวเรือนมีค่าใช้จ่ายในการบริโภคสินค้าและบริการด้านสุขภาพเป็นศูนย์ ในขณะที่การศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างปัจจัยทางด้านเศรษฐกิจและสังคมของครัวเรือนกับค่าใช้จ่ายในการบริโภคสินค้าและบริการอื่น ทำการประมาณค่าโดยอาศัยวิธีกำลังสองน้อยที่สุด (Ordinary Least Square) เนื่องจากไม่มีครัวเรือนมีค่าใช้จ่ายในการบริโภคสินค้าและบริการอื่นเป็นศูนย์ ผลการศึกษาเชิงปริมาณแสดงให้เห็นว่า ปัจจัยทางด้านเศรษฐกิจและสังคมของครัวเรือน ได้แก่ ภูมิภาคที่ตั้งครัวเรือน จำนวนสมาชิกในครัวเรือน ลักษณะชุมชนที่อยู่อาศัย การครอบครองที่อยู่อาศัยของครัวเรือน เพศหัวหน้าครัวเรือน การศึกษาของหัวหน้าครัวเรือน รายได้ของครัวเรือน และการมีหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้าของหัวหน้าครัวเรือน มีอิทธิพลต่อค่าใช้จ่ายในการบริโภคสินค้าและบริการด้านสุขภาพ และสินค้าและบริการอื่นอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ ณ ระดับความเชื่อมั่นร้อยละ 99 โดยพบว่า ครัวเรือนที่อยู่ในกรุงเทพฯ มีค่าใช้จ่ายในการบริโภคสินค้าและบริการด้านสุขภาพ และสินค้าและบริการอื่นสูงกว่าครัวเรือนที่อยู่ในภาคอื่นๆ นอกจากนั้นพบว่า หากหัวหน้าครัวเรือนอยู่ในระบบหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้า ครัวเรือนจะมีค่าใช้จ่ายในการบริโภคสินค้าและบริการด้านสุขภาพสูงกว่าครัวเรือนที่หัวหน้าครัวเรือนไม่อยู่ในหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้า หรือครัวเรือนอยู่ในระบบสวัสดิการข้าราชการและระบบประกันสังคม