สภาพบังคับของแนวนโยบายพื้นฐานแห่งรัฐตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550

Abstract

วิทยานิพนธ์ฉบับนี้มุ่งศึกษาถึงสภาพบังคับของบทบัญญัติว่าด้วยแนวนโยบายพื้นฐานแห่งรัฐตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550 อันเป็นบทบัญญัติที่แสดงให้เห็นภารกิจของรัฐในด้านต่าง ๆ ซึ่งผู้ร่างรัฐธรรมนูญเล็งเห็นว่ามีประโยชน์ มีความเหมาะสมกับการกำหนดแนวทางในการบริหารและแก้ไขปัญหาต่าง ๆ ของประเทศได้ในระยะยาว ผู้ร่างรัฐธรรมนูญจึงได้นำมาบัญญัติไว้ในรัฐธรรมนูญ โดยปรากฏในรัฐธรรมนูญไวมาร์แห่งประเทศเยอรมันเป็นฉบับแรก ซึ่งเป็นแบบอย่างให้ประเทศต่าง ๆ รวมทั้งประเทศไทยนำมาบัญญัติไว้ในรัฐธรรมนูญของตนเอง โดยในปัจจุบันรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550 ได้บัญญัติบทบัญญัติดังกล่าวไว้ภายใต้ชื่อว่า “แนวนโยบายพื้นฐานแห่งรัฐ” จากการศึกษาพบว่า การบัญญัติแนวนโยบายแห่งรัฐไว้ในรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทยฉบับที่ผ่านมา มักจะมีปัญหาว่าองค์กรของรัฐที่เกี่ยวข้องมักไม่ให้ความสำคัญกับบทบัญญัติดังกล่าวเท่าที่ควร ผู้ร่างรัฐธรรมนูญจึงพยายามหากลไกหรือมาตรการต่าง ๆ เพื่อให้มีการนำแนวนโยบายแห่งรัฐไปปฏิบัติให้เกิดผลอย่างเป็นรูปธรรมมากขึ้น รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550 จึงได้กำหนดเป็นเจตจำนงให้รัฐต้องตรากฎหมายและกำหนดนโยบายในการบริหารราชการแผ่นดินตามบทบัญญัติว่าด้วยแนวนโยบายพื้นฐานแห่งรัฐนี้ รวมทั้ง ยังได้กำหนดกลไกสนับสนุนให้มีการนำบทบัญญัติว่าด้วยแนวนโยบายพื้นฐานแห่งรัฐไปปฏิบัติมากขึ้นกว่ารัฐธรรมนูญฉบับที่ผ่านมา เพื่อมุ่งหวังให้บทบัญญัตินี้มีผลผูกพันรัฐมากขึ้น อย่างไรก็ตาม แม้จะมีความพยายามทำให้บทบัญญัติว่าด้วยแนวนโยบายพื้นฐานแห่งรัฐมีผลผูกพันรัฐมากขึ้น แต่รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550 ก็ไม่ได้บัญญัติถึงสภาพบังคับในกรณีที่รัฐไม่ได้ดำเนินการหรือดำเนินการขัดหรือแย้งกับแนวนโยบายพื้นฐานแห่งรัฐไว้อย่างชัดเจน โดยเฉพาะอย่างยิ่งสภาพบังคับทางกฎหมาย ดังนั้น จึงควรปรับปรุงบทบัญญัติว่าด้วยแนวนโยบายพื้นฐานแห่งรัฐโดยการกำหนดสภาพบังคับของแนวนโยบายพื้นฐานแห่งรัฐไว้อย่างชัดเจน เพื่อให้บทบัญญัติว่าด้วยแนวนโยบายพื้นฐานแห่งรัฐได้รับการนำไปปฏิบัติให้ถูกต้องตามเจตนารมณ์ของรัฐธรรมนูญอย่างแท้จริง