การพัฒนาโปรแกรมการศึกษานอกระบบโรงเรียนเพื่อส่งเสริมความรู้ความเข้าใจและทักษะในการจัดการการเงินส่วนบุคคลสำหรับผู้ใหญ่วัยกลางคน

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ 4 ประการ คือเพื่อ 1) ศึกษาสภาพ ปัญหา และความต้องการการเรียนรู้การจัดการการเงินส่วนบุคคลของผู้ใหญ่วัยกลางคน 2) พัฒนาโปรแกรมการศึกษานอกระบบโรงเรียนเพื่อส่งเสริมความรู้ ความเข้าใจและทักษะในการจัดการการเงินส่วนบุคคลสำหรับผู้ใหญ่วัยกลางคน 3) ศึกษาผลของการใช้โปรแกรมการศึกษานอกระบบโรงเรียนเพื่อส่งเสริมความรู้ ความเข้าใจและทักษะในการจัดการการเงินส่วนบุคคลสำหรับผู้ใหญ่วัยกลางคน และ 4) วิเคราะห์ปัจจัยที่ส่งผลต่อความสำเร็จและอุปสรรคต่อการใช้โปรแกรมที่พัฒนาขึ้น การศึกษานี้เป็นการวิจัยกึ่งทดลอง โดยออกแบบเป็นการทดสอบก่อน-หลังสำหรับกลุ่มทดลองหนึ่งกลุ่ม การวิจัยใช้การสัมภาษณ์ครูและวิทยากรผู้เชี่ยวชาญการสอนหัวข้อการเงินส่วนบุคคล จำนวน 6 ราย และใช้แบบสอบถามเพื่อเก็บข้อมูลจากนักศึกษากศน. วัยกลางคนในเขตกรุงเทพมหานคร จำนวน 374 คน เพื่อศึกษาสภาพ ปัญหา ความต้องการการเรียนรู้ในการจัดการการเงินส่วนบุคคลของผู้ใหญ่วัยกลางคน และนำมาเป็นข้อมูลในการพัฒนารูปแบบโปรแกรมการศึกษานอกระบบโรงเรียนที่จะส่งเสริมความรู้ ความเข้าใจ และทักษะในการจัดการการเงินส่วนบุคคลสำหรับผู้ใหญ่วัยกลางคน โปรแกรมการศึกษานอกระบบโรงเรียนได้พัฒนาขึ้นจากการบูรณาการรูปแบบการสอนตามแนวคิด Gagne (1985) เข้ากับการสอนโดยการสร้างความแตกต่างขั้นสูงของ Cash (2011) และนำไปทดลองใช้กับกลุ่มตัวอย่างนักศึกษากศน. วัยกลางคนจากเขตคลองเตย จำนวน 25 คน ผลการทดลองประกอบด้วยการวิเคราะห์คะแนนจากแบบทดสอบก่อนและหลังการเรียนของผู้เข้าร่วมทดลองเรียนด้วยโปรแกรมการศึกษานอกระบบโรงเรียนที่พัฒนาขึ้นมา และการวิเคราะห์ปัจจัยต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับการนำโปรแกรมการศึกษานอกระบบโรงเรียนไปใช้ อาทิ ปัจจัยส่งเสริม อุปสรรค และปัญหา เป็นต้น ผลของการวิจัยพบว่า 1. ผลการศึกษาสภาพ ปัญหา และความต้องการการเรียนรู้ พบว่า กลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่เป็นผู้มีรายได้น้อย ไม่เกิน 15,000 บาทต่อเดือน มีปัญหามีเงินไม่พอออมและไม่เคยจดบันทึกค่าใช้จ่าย ดังนั้นกลุ่มตัวอย่างจึงไม่สามารถวิเคราะห์ปัญหาการเงินของตนเองได้และขาดความรู้ความเข้าใจและทักษะในการใช้เครื่องมือในการวางแผนการเงิน กลุ่มตัวอย่างต้องการการเรียนรู้เนื้อหาในด้านการจัดการเงินสดไม่ให้ขาดมือในระดับมากที่สุด และเรื่องการวางแผนการเงินในระดับมาก และมีความต้องการกิจกรรมการเรียนรู้ในส่วนของการจัดการเงินสดไม่ขาดมือมากกว่าส่วนอื่นๆ ซึ่งสอดคล้องกับเนื้อหาการเรียนรู้ที่กลุ่มตัวอย่างต้องการ 2. โปรแกรมที่พัฒนาขึ้นมี 11 หน่วยเรียนรู้คือ 1) ปฐมบท 2) บัญชีครัวเรือน 3) การสร้างวินัยทางการเงิน 4) งบประมาณครัวเรือน 5) การใช้จ่ายให้คุ้มค่าเงิน 6) การจัดทำงบกระแสเงินสด 7) ผลิตภัณฑ์ทางการเงิน: สินเชื่อ เงินออม เงินลงทุนการประกัน และการเลือกใช้ผลิตภัณฑ์ทางการเงินอย่างเหมาะสม 8) เป้าหมายทางการเงิน 9) การตรวจสุขภาพการเงิน 10) การจัดทำแผนการเงินส่วนบุคคล และ 11) การบูรณาการวางแผนการเงินส่วนบุคคล โปรแกรมที่พัฒนาขึ้นดำเนินกิจกรรมด้วยกระบวนการ ”จี้จุด-ฉุดโยงใย-เร้าใจ-ใส่คุณค่า” โปรแกรมประกอบด้วยกิจกรรมเรียนรู้ในชั้นเรียน 49 ชั่วโมง และกิจกรรมนอกชั้นเรียน 51 ชั่วโมง รวมเป็น 100 ชั่วโมง และกิจกรรมคั่นระหว่างบทเรียน 4 กิจกรรม 3. ผลการทดลองพบว่า โปรแกรมที่พัฒนาขึ้นใช้ส่งเสริมให้ผู้ใหญ่วัยกลางคนมีความรู้ ความเข้าใจและทักษะในการจัดการการเงินส่วนบุคคลได้จริง คะแนนการทดสอบของผู้เรียนหลังเข้าร่วมโปรแกรมฯ สูงกว่าคะแนนก่อนเข้าร่วมโปรแกรมฯ อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ ที่ระดับ .05 ในทั้งสี่ด้านของการบริหารจัดการการเงินส่วนบุคคล และกลุ่มทดลองมีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนในทุกด้านของจัดการการเงินส่วนบุคคล 4. ผลวิจัยพบปัจจัยส่งเสริมในการนำโปรแกรมฯที่พัฒนาขึ้นไปใช้ คือ 1) กลุ่มผู้เรียนมีประสบการณ์อันมีคุณค่า 2) การสร้างความแตกต่างด้านการสอนที่ตอบสนองความแตกต่างของผู้เรียน 3) กิจกรรมการเรียนรู้ตามกระบวนการ “จี้จุด-ฉุดโยงใย-เร้าใจ-ใส่คุณค่า” 4) กิจกรรมคั่นระหว่างบทเรียนที่ส่งเสริมความทรงจำระยะยาว และ 5) สภาพแวดล้อมที่สนับสนุนการเรียนรู้ ส่วนปัจจัยที่เป็นอุปสรรค คือ 1) ข้อจำกัดด้านความสามารถในการคำนวณของผู้เรียน 2) ความพร้อมของผู้เรียนด้านความเชื่อและทัศนคติที่ไม่เอื้อต่อการร่วมกิจกรรมคั่นระหว่างบทเรียนบางกิจกรรม 3) ข้อจำกัดด้านเวลาที่ส่งผลต่อประสิทธิผลการเรียนรู้ของผู้เรียน