การพัฒนาโปรแกรมการศึกษานอกระบบโรงเรียนตามแนวคิดมรรคมีองค์แปดและแนวคิดนีโอฮิวแมนนิสเพื่อเสริมสร้างความฉลาดทางจริยธรรมสำหรับเยาวชนกลุ่มเสี่ยง

Abstract

การวิจัยกึ่งทดลองนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาความต้องการในการเรียนรู้เพื่อเสริมสร้างความฉลาดทางจริยธรรมของเยาวชนกลุ่มเสี่ยง 2) พัฒนาโปรแกรมการศึกษานอกระบบโรงเรียนโดยใช้แนวคิดมรรคมีองค์แปดและแนวคิดนีโอฮิวแมนนิสเพื่อเสริมสร้างความฉลาดทางจริยธรรมสำหรับเยาวชนกลุ่มเสี่ยง 3) ศึกษาผล ปัจจัยและเงื่อนไขของการนำโปรแกรมการศึกษานอกระบบโรงเรียนที่พัฒนาขึ้นไปใช้ 4) ศึกษาข้อเสนอแนะเชิงนโยบายและมาตรการในการป้องกันปัญหาความรุนแรงที่จะเกิดจากเยาวชนกลุ่มเสี่ยง โดยการวิจัยครั้งนี้แบ่งเป็น 4 ระยะ 1) การศึกษาความต้องการในการเรียนรู้จากกลุ่มตัวอย่าง นักเรียนอาชีวศึกษาระดับปวช. ในสถาบันการอาชีวศึกษากลุ่มเสี่ยง สังกัดสำนักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษาและสังกัดสำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมการศึกษาเอกชนในเขตกรุงเทพมหานคร กระทรวงศึกษาธิการ จำนวน 21 แห่ง รวม 394 คน 2) พัฒนาโปรแกรมการศึกษานอกระบบโรงเรียนโดยใช้แนวคิดมรรคมีองค์แปดและแนวคิดนีโอฮิวแมนนิสเพื่อเสริมสร้างความฉลาดทางจริยธรรมสำหรับเยาวชนกลุ่มเสี่ยง 3) ศึกษาผลของโปรแกรมที่พัฒนาขึ้นไปทดลองใช้กับกลุ่มตัวอย่างคือนักเรียนอาชีวศึกษากลุ่มเสี่ยงระดับ ปวช. จำนวน 30 คน ในสถาบันการอาชีวศึกษากลุ่มเสี่ยงแห่งหนึ่ง แล้ววิเคราะห์ปัจจัยและเงื่อนไขของการนำโปรแกรมการศึกษานอกระบบโรงเรียนที่พัฒนาขึ้นไปใช้ จากข้อมูลการสัมภาษณ์นักเรียนกลุ่มทดลอง และวิทยาร่วม 4) ศึกษาข้อเสนอแนะเชิงนโยบายและมาตรการในการป้องกันปัญหาความรุนแรงที่จะเกิดจากเยาวชนกลุ่มเสี่ยง โดยการสัมภาษณ์ผู้เชี่ยวชาญ 7 ท่าน ผลการวิจัยพบว่า 1. ผลการศึกษาความต้องการในการเรียนรู้เยาวชนกลุ่มเสี่ยง พบว่า กลุ่มตัวอย่างมีความต้องการในการเรียนรู้เพื่อเสริมสร้างความฉลาดทางจริยธรรมในระดับมาก และมีความต้องการเรียนรู้ตามลำดับดังนี้ 1) ด้านความเป็นธรรม2) ด้านความเคารพ 3) ด้านการควบคุมตนเอง 4) ด้านความอดทน 5) ด้านความรู้สึกผิดชอบชั่วดี 6) ด้านความเมตตา และ 7) ด้านการเข้าใจความรู้สึกผู้อื่น 2. องค์ประกอบของการพัฒนาโปรแกรมมี 8 องค์ประกอบ คือ 1) วัตถุประสงค์ 2) ผู้สอน 3) ผู้เรียน 4) เนื้อหาสาระ 5) กิจกรรมการเรียนรู้ 6) สื่อการเรียนรู้ 7) การวัดและประเมินผล 8) การสะท้อนกลับ 3. ผลการทดลองของโปรแกรม พบว่าเยาวชนกลุ่มเสี่ยงมีคะแนนความฉลาดทางจริยธรรมก่อนและหลังทดลองแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 ทั้งด้านความรู้และพฤติกรรมความฉลาดทางจริยธรรม และปัจจัยและเงื่อนไขประกอบด้วย ด้านปัจจัยได้แก่ 1) ครูผู้สอน 2) ผู้เรียน 3) เนื้อหาสาระ 4)กิจกรรมการเรียนรู้ คือ กระบวนการ “ParRRRa” 5) สื่อการเรียนรู้ 6) บรรยากาศในการเรียนรู้และสภาพแวดล้อมของห้องเรียน และด้านเงื่อนไข ได้แก่ 1) ระยะเวลาในการเรียนรู้ 2) การเรียนรู้ด้วยการปฏิบัติและฝึกฝน 3) การเสริมแรงให้แรงจูงใจและการสร้างแรงบันดาลใจผู้เรียน 4) การประเมินผลและการสะท้อนกลับ 4. ข้อเสนอแนะเชิงนโยบายและมาตรการในการป้องกันปัญหาความรุนแรงที่จะเกิดจากเยาวชนกลุ่มเสี่ยงมีดังนี้ 1) ด้านนโยบาย 3 ข้อ ได้แก่ สถานศึกษาอาชีวศึกษาในเขตกรุงเทพมหานครที่มีเยาวชนกลุ่มเสี่ยงควร (1) ปฏิบัติต่อเยาวชนกลุ่มเสี่ยงด้วยความเมตตา เข้าใจ จริงใจ และเป็นธรรม (2) มีการดำเนินการเกี่ยวกับความรุนแรงที่เกิดจากเยาวชนกลุ่มเสี่ยงในสถานศึกษาด้วยความเป็นธรรม (3) จัดการเรียนการสอนที่ส่งผลต่อการลดความรุนแรง ด้วยแนวคิดสุนทรียภาพ และแนวคิดความฉลาดทางจริยธรรม 2) ด้านมาตรการ 13 ข้อ อาทิ (1) สร้างครูฮีโร่ทั้งชายและหญิงในสถานศึกษา (2) มีคณะกรรมการสอบสวนที่มีความเป็นธรรม (3) มีการบูรณาการและพัฒนาหลักสูตรทุกระดับการศึกษาเพื่อสร้างเสริมความฉลาดทางจริยธรรม