ปัญหาการดำเนินการต่อธุรกรรมอนุพันธ์นอกตลาดกรณีคู่สัญญาฝ่ายหนึ่งล้มละลาย

Abstract

ธุรกรรมอนุพันธ์นอกตลาดมีบทบาทอย่างมากในตลาดเงินจากการถูกใช้เป็นเครื่องมือลดความเสี่ยงจากความผันผวนของตลาดเงิน โดยคู่สัญญาจะตกลงเข้าทำธุรกรรมอนุพันธ์กันเองโดยไม่ผ่านตลาดที่มีการจัดตั้งขึ้นอย่างเป็นทางการ และจะเลือกใช้ ISDA Master Agreement ซึ่งเป็นแบบฟอร์มสัญญามาตรฐานที่กำหนดสิทธิและหน้าที่ของคู่สัญญาธุรกรรมอนุพันธ์นอกตลาด อย่างไรก็ดี ISDA Master Agreement ได้กำหนดเงื่อนไขให้เมื่อคู่สัญญาฝ่ายหนึ่งล้มละลาย คู่สัญญาฝ่ายที่ไม่ได้ผิดสัญญามีสิทธิในการเลิกธุรกรรมอนุพันธ์ทั้งหมดที่ทำขึ้นภายใต้ ISDA Master Agreement ก่อนกำหนด และสามารถใช้สิทธิในการระงับการชำระหนี้ตามธุรกรรมอนุพันธ์ไปจนกว่าเหตุล้มละลายจะสิ้นสุดได้ วิทยานิพนธ์ฉบับนี้มีวัตถุประสงค์ในการศึกษาแนวความคิด ทฤษฎี และหลักเกณฑ์ในการการดำเนินการต่อธุรกรรมอนุพันธ์นอกตลาดของต่างประเทศ และนำมาศึกษาถึงผลบังคับใช้ตามกฎหมายไทย ซึ่งจากการศึกษาพบว่า ข้อสัญญาให้สิทธิในการเลิกสัญญาและระงับการชำระหนี้เนื่องจากคู่สัญญาฝ่ายหนึ่งล้มละลายสามารถใช้บังคับได้ และการดำเนินการในกระบวนการล้มละลายของธุรกรรมนอกตลาดจะอยู่ภายใต้พระราชบัญญัติล้มละลาย พุทธศักราช 2483 ซึ่งไม่มีหลักเกณฑ์ในการดำเนินการต่อธุรกรรมอนุพันธ์นอกตลาดโดยเฉพาะ เจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์จึงอาจใช้ดุลพินิจพิจารณาเลือกรับหรือบอกปัดธุรกรรมอนุพันธ์นอกตลาดได้ ซึ่งการใช้ดุลพินิจดังกล่าวจะส่งผลกระทบต่อผู้มีส่วนร่วมในตลาดเงินให้เกิดความไม่มั่นใจต่อระบบตลาดเงิน และอาจทำให้เกิดปัญหากับระบบเศรษฐกิจโดยรวมได้ แม้ว่าการดำเนินการนั้นจะเป็นประโยชน์ต่อกองทรัพย์สินของลูกหนี้ก็ตาม วิทยานิพนธ์ฉบับนี้จึงเสนอแนะให้เพิ่มเติมบทบัญญัติในพระราชบัญญัติล้มละลาย พุทธศักราช 2483 โดยให้แยกธุรกรรมอนุพันธ์นอกตลาดออกจากการใช้อำนาจของเจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์ในการรับเอาหรือบอกปัดสัญญามีภาระ รวมทั้งเพิ่มเติมบทบัญญัติที่ใช้ในการดำเนินการต่อธุรกรรมอนุพันธ์นอกตลาดโดยเฉพาะ เพื่อเป็นการสร้างความแน่นอนในการดำเนินการต่อธุรกรรมอนุพันธ์นอกตลาดกรณีคู่สัญญาฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งล้มละลาย