ความจำเพาะและความไวของการทดสอบทางผิวหนังในการวินิจจัยโรคภูมิแพ้จมูกอักเสบต่อแมลงสาบ

Abstract

การทดสอบภูมิแพ้ทางผิวหนังเป็นวิธีที่นิยมใช้ในการวินิจฉัยโรคจมูกอักเสบจากภูมิแพ้ แต่ผลการทดสอบภูมิแพ้ทางผิวหนังโดยเฉพาะวิธีทดสอบที่ชั้นหนังกำพร้า (skin prick test) ที่สามารถวินิจฉัยว่า สารสกัดจากฝุ่นซากแมลงสาบที่เกิดปฏิกิริยาที่ผิวหนังเป็นสาเหตุของอาการจมูกอักเสบยังไม่มีการยืนยันที่ชัดเจน การศึกษานี้จึงมีวัตถุประสงค์หลักเพื่อประเมินเครื่องมือเพื่อการวินิจฉัยโรค (diagnostic test) ได้แก่ การทดสอบภูมิแพ้ทางผิวหนังวิธี skin prick test โดยใช้การทดสอบจมูก (nasal provocation test) ด้วยสารสกัดจากฝุ่นซากแมลงสาบเป็น gold standard ในการเปรียบเทียบ และเพื่อหาความสัมพันธ์ระหว่างการทดสอบภูมิแพ้ทางผิวหนัง กับการทดสอบจมูกด้วยสารสกัดจากฝุ่นซากแมลงสาบสายพันธุ์อเมริกา โดยทำทดสอบจมูกในคนปกติ และผู้ป่วยที่เป็นโรคภูมิแพ้จมูกอักเสบจากภูมิแพ้ที่ให้ผลการทดสอบ skin prick test ต่อสารก่อภูมิแพ้ตั้งแต่ 3+ ขึ้นไป แล้วบันทึกอาการคัดจมูก คัน จาม และปริมาณน้ำมูกที่เกิดจากการกระตุ้น ผลการวิจัยพบว่า จากผู้ป่วยที่เข้ามาคัดกรองจำนวน 63 ราย ผ่านเกณฑ์ 40 ราย พบว่า 22 รายให้ผลการทดสอบทางผิวหนังเป็นบวกต่อสารสกัดจากฝุ่นซากแมลงสาบ โดยมี 18 รายที่มีผลเป็น 3+ ขึ้นไป และทุกรายให้ผลบวกต่อสารก่อภูมิแพ้ชนิดอื่นๆ ร่วมด้วย ขนาดของปฏิกิริยาจากการทดสอบผิวหนังมากกว่าหรือเท่ากับ 5 มม. มีความจำเพาะ (specificity), ความไว (sensitivity), positive predictive value และ negative predictive value ในการวินิจฉัยเป็นร้อยละ 71, 57, 71 และ 55 ตามลำดับ เมื่อใช้เกณฑ์ 1 ใน 3 ของการทดสอบจมูก หรือใช้ปริมาณสารสกัดจากฝุ่นซากแมลงสาบ 0.0125 มก. เป็น cut-off point ในการวินิจฉัยว่าผู้ป่วยมีจมูกอักเสบจากการแพ้ฝุ่นซากแมลงสาบ ผู้ป่วยโรคจมูกอักเสบจากภูมิแพ้ทั้ง 2 กลุ่มตอบสนองต่อการกระตุ้นจมูกไม่แตกต่างกันเมื่อพิจารณาจากเกณฑ์ที่กำหนด ค่ามัธยฐานของปริมาณสารสกัดที่ต่ำสุดที่กระตุ้นให้เกิดการตอบสนองทางจมูกในคนปกติเท่ากับ 12.5 มก. ในผู้ป่วยโรคจมูกอักเสบจากสารก่อภูมิแพ้อื่นเท่ากับ 6.88 มก. และในผู้ป่วยโรคจมูกอักเสบจากฝุ่นซากแมลงสาบเท่ากับ 0.125 มก. (p<0.001 เมื่อเปรียบเทียบระหว่างกลุ่มควบคุม กับกลุ่มผู้ป่วยโรคจมูกอักเสบจากภูมิแพ้ แต่ไม่พบความแตกต่างอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติระหว่างกลุ่มผู้ป่วยโรคจมูกอับเสบจากภูมิแพ้ต่อฝุ่นซากแมลงสาบ กับผู้ป่วยโรคจมูกอักเสบจากภูมิแพ้ต่อสารก่อภูมิแพ้ชนิดอื่นๆ) และพบว่าขนาดของปฏิกิริยาบวมนูนจากการทดสอบผิวหนังมีความสัมพันธ์เชิงผกผันกับปริมาณสารสกัดจากฝุ่นซากแมลงสาบที่ใช้ทดสอบจมูกอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (Rho = -0.514, p<0.001) โดยสรุป การวินิจฉัยโรคจมูกอักเสบจากภูมิแพ้ต่อฝุ่นซากแมลงสาบ โดยวิธี skin prink test ที่ให้ปฏิกิริยาบวมนู้นตุ้งแต่ 3+ ขึ้นไปมีความจำเพาะสูงแต่มีความไวค่อนข้างต่ำในการวินิจฉัยโรค อย่างไรก็ตาม ขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางของตุ่ม wheal ของ SPT มีความสัมพันธ์เชิงผกผันกับปริมาณสารสกัดฝุ่นแมลงสาบที่ใช้ทดสอบจมูกอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ