การติดตามและประเมินความเสี่ยงการติดเชื้อไวรัสนิปาห์ในค้างคาวแม่ไก่ภาคกลาง (รายงานการวิจัย โครงการวิจัยนำร่อง)

Abstract

ไวรัสนิปาห์มีค้างคาวแม่ไก่เป็นแหล่งรังโรคสำคัญ การพบเชื้อไวรัสในค้างคาวแม่ไก่ภาคกลางในประเทศไทย เป็นเครื่องชี้วัดความเสี่ยงต่อการเกิดโรคระบาดจากไวรัสนิปาห์ ทั้งในคนและสัตว์โดยเฉพาะสุกร การตรวจหาเชื้อไวรัสนิปาห์จากเยี่ยวค้างคาวด้วยวิธี PCR เป็นการช่วยติดตามและประเมินความเสี่ยงของการแพร่เชื้อไวรัสจากค้างคาวสู่สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมอื่น ๆ พื้นที่ ๆ เลือกในการศึกษาครั้งนี้เป็นพื้นที่ ๆ มีรายงานการพบเชื้อนิปาห์จากเยี่ยวค้างคาวแม่ไก่ภาคกลางมาก่อน ในการศึกษานี้ใช้วิธีการเก็บเยี่ยวค้างคาวใต้ต้นไม้ในช่วงเวลาที่มีการรายงานการพบเชื้อ (เมษายน-พฤษภาคม) ผลการตรวจพบว่าทั้งสองพื้นที่มีการพบเชื้อไวรัสในเยี่ยวค้างคาวในจำนวนที่แตกต่างกันคือ ที่วัดหลวงพรหมาวาส จังหวัดชลบุรี พบเชื้อ 18 ใน 50 ตัวอย่าง (pooled Urine) ในขณะที่พบเชื้อ 4 ใน 50 ตัวอย่างที่วัดท่าซุง จังหวัดพระนครศรีอยุธยา โดยเมื่อศึกษารหัสพันธุกรรมของไวรัสนิปาห์ที่พบ พบว่าไวรัสที่พบจากวัดหลวงพรหมาวาสมีความหลากหลายสูงกว่าวัดท่าซุงที่พบเพียง 1 แบบ ที่มีความคล้ายคลึงกันอย่างมาก ในขณะที่วัดหลวงพบความหลากหลาย 4 แบบ จาก 18 ตัวอย่าง ทั้งนี้อาจเป็นผลมาจากจำนวนประชากรค้างคาวรวมของวัดหลวงที่มีมากกว่าวัดท่าซุงประมาณ 3 เท่า จากการเฝ้าติดตามการแพร่เชื้อไวรัสจากเยี่ยวค้างคาวแม่ไก่ภาคกลางที่พบการติดเชื้ออย่างต่อเนื่องนานกว่า 6 ปี เป็นเครื่องยืนยันว่าค้างคาวแม่ไก่ภาคกลางเป็นตัวอมโรคของไวรัสนิปาห์ และควรเฝ้าติดตามอย่างสม่ำเสมอเพื่อป้องกันการแพร่ระบาดสู่คน สัตว์เลี้ยงและปศุสัตว์