การประเมินความเหมาะสมของปลาซิวหนวดยาว (Esomus metallicus Ahl) เพื่อใช้เป็นสัตว์ทดลองทางพิษวิทยา

Abstract

การศึกษาวิธีการเพาะพันธุ์และเลี้ยงดูปลาซิวหนวดยาว (Esomus metallicus Ahl) ในสภาพห้องปฏิบัติการสำหรับการนำมาใช้เป็นสัตว์ทดลองในห้องปฏิบัติการวาริชพิษวิทยานั้น ได้ใช้พ่อแม่ปลาที่มีลักษณะดีและสมบูรณ์เพศซึ่งจับและรวบรวมพันธุ์ได้จากแหล่งน้ำธรรมชาติ โดยปล่อยลงในตู้กระจกเพื่อเพาะพันธุ์ อัตราปล่อยปลาเพศเมียต่อปลาเพศผู้เท่ากับ 1 ต่อ 2 ปล่อยปลาในตอนเย็น พบว่าปลาจะวางไข่ในตอนเช้ามืดของวันรุ่งขึ้น แม่ปลาขนาด 6.5-7.2 เซนติเมตร น้ำหนัก 2.0-2.4 กรัม ได้วางไข่ครั้งหนึ่งๆประมาณ 2,200-3,800 ฟอง อัตราการผสมร้อยละ 70.1 อัตราฟักร้อยละ 62.1 ไข่ที่แม่ปลาปล่อยออกมาใหม่ๆ มีขนาดเส้นผ่าศูนย์กลาง 1.0 มิลลิเมตร เมื่อพองน้ำขยายตัวออกมีเส้นผ่าศูนย์กลางเป็น 1.3 มิลลิเมตร ไข่ปลาซิวหนวดยาวเป็นไข่จมติดกับพื้นตู้กระจก ลูกปลาฟักออกเป็นตัวภายใน 12-14 ชั่วโมง ที่อุณหภูมิน้ำ 28-30 °C ลูกปลาที่ฟักออกเป็นตัวใหม่ๆ มีขนาดความยาวเฉลี่ย 2.0 มิลลิเมตร หลังจากฟักออกเป็นตัวแล้ว 36-40 ชั่วโมง ถุงไข่แดงจะยุบหมดและเริ่มกินอาหาร อาหารที่ใช้ในการอนุบาลลูกปลาในแต่ละช่วงอายุได้แก่ ไข่แดงต้มสุกบดละเอียด ไรแดง และอาหารสำเร็จรูป พบว่าลูกปลามีขนาดโตขึ้นจาก 2.2 เป็น 27.4 มิลลิเมตรในเวลา 45 วัน โดยมีอัตราการรอดตายร้อยละ 15.3 การทดสอบความเป็นพิษเฉียบพลันของพาราควอต เพนตาคลอโรฟีนอลและคาร์บาริลต่อปลาซิลหนวดยาว ปลาตะเพียนขาว และปลาหางนกยูง ซึ่งมีขนาดและพื้นที่ผิวตัวเท่ากัน เพื่อเปรียบเทียบความไวสัมพัทธ์ของปลาทั้งสามชนิดต่อสารเคมีดังกล่าว โดยพิจารณาจากค่า LC50 และช่วงแห่งความเชื่อมั่นที่ 95% ที่ระยะเวลา 96 ชั่วโมง พบว่าปลาซิวหนวดยาวมีความไวของการตอบสนองต่อพาราควอตและเพนตาคลอโรฟีนอลใกล้เคียงกับปลาตะเพียนขาวและมากกว่าปลาหางนกยูง มีความไวของการตอบสนองต่อคาร์บาริลน้อยกว่าปลาตะเพียนขาวแต่ใกล้เคียงกับปลาหางนกยูง ปลาซิวหนวดยาวมีความเหมาะสมในการนำมาใช้เป็นสัตว์ทดลองในห้องปฏิบัติการวาริชพิษวิทยา เนื่องจากไม่ยุ่งยากต่อการเลี้ยงดูในห้องปฏิบัติการ สามารถเลี้ยงรวมกลุ่มได้อย่างหนาแน่น มีความอดทนต่อการเปลี่ยนแปลงสภาพแวดล้อมภายในห้องปฏิบัติการ สามารถนำมาเพาะขยายพันธุ์ในตู้กระจกในสภาพของห้องปฏิบัติการโดยวิธีการเลียนแบบธรรมชาติ ขนาดเหมาะสมตามวัตถุประสงค์ และมีความไวต่อพาราควอตและเพนตาคลอโรฟีนอล