การสกัดแยกสารออกฤทธิ์ทางชีวภาพจากรากโกฐกระดูก

Abstract

งานวิจัยนี้ศึกษาการสกัดและแยกสารออกฤทธิ์ทางชีวภาพจากรากโกฐกระดูก (Saussurea lappa) โดยเตรียมส่วนสกัดหยาบ 3 ชนิดตามลำดับขั้วของตัวทำละลาย คือส่วนสกัดหยาบเฮกเซน อะซีโตนและเมทานอล และทำการคัดกรองโดยนำมาทดสอบฤทธิ์ต้านการอักเสบด้วยการตรวจวัดความสามารถในการยับยั้งการผลิตไนตริกออกไซด์ (NO) ในเซลล์มาโครฟาจที่ถูกกระตุ้นด้วยไลโปโพลีแซคคาไรด์ (LPS) พบว่าส่วนสกัดหยาบเฮกเซนมีฤทธิ์ต้านการอักเสบดีที่สุด จึงนำมา แยกให้บริสุทธิ์โดยเทคนิคคอลัมน์โครมาโตกราฟี ซึ่งสามารถแยกสารที่เป็นองค์ประกอบหลักได้ 2 ชนิดคือ costunolide (SL-1) และ dehydrocostus lactone (SL-2) ซึ่งทั้งสองชนิดเป็นสารเซสคว เทอพีนที่มีหมู่ α-methylene-γ-lactone ในโครงสร้าง ต่อมาพบว่าหมู่ฟังก์ชันนี้เป็นหมู่จำเป็น สำหรับการมีฤทธิ์ต้านการอักเสบของสาร SL-1 จึงนำ SL-1 มาปิดวงโดยผ่านการ epoxidation ของ พันธะคู่ให้เกิดเป็นสารเซสควิเทอพีนกลุ่ม eudesmanolide ซึ่งโครงสร้างเป็นแบบ tricyclic และ ยังคงมีหมู่ α-methylene-γ-lactone ในโครงสร้างได้เป็นสาร cos-2 และ cos-3 นอกจากนี้ยังนำ สารที่ได้ทั้งสองมาทำปฏิกิริยา acetylation และ oxidation ได้อนุพันธ์อีก 4 ชนิดคือ cos-4, cos-5, cos-6 และ cos-7 เมื่อนำอนุพันธ์ที่สังเคราะห์ได้มาทดสอบฤทธิ์ต้านการอักเสบ พบว่าสารกลุ่มนี้มี ฤทธิ์ต้านการอักเสบที่ดีมากด้วยค่า IC₅₀ อยู่ในช่วง 1.81-2.17 μM และดีกว่า costunolide (IC₅₀ = 3.39 μM) และไม่แสดงความเป็นพิษต่อเซลล์ที่ทดสอบ นอกจากนี้ยังทดสอบความเป็นพิษต่อเซลล์มะเร็ง 3 ชนิดคือ MCF-7, HeLa และ HTC116 และเซลล์ปกติ CCD841 พบว่ามีเพียง costunolide ที่ฆ่าและ/หรือยับยั้งเซลล์มะเร็ง MCF-7 ได้ >95% ที่ 20 μM อย่างจำเพาะเจาะจง