ยักษ์ในพระไตรปิฎก

Abstract

วิทยานิพนธ์นี้มีจุดมุ่งหมายเพื่อศึกษาความหมายของคำว่า "ยักษ์" แนวคิด ลักษณะ และบทบาทของยักษ์ที่ปรากฏในพระไตรปิฎก และอรรถกถา ผลของการวิจัยได้พบว่า ความหมายของยักษ์ในพระไตรปิฎกและอรรถกถา ไม่แตกต่างกัน คือ หมายถึงมนุษย์ผู้ที่บริสุทธิ์ พ้นจากกิเลส ควรแก่การบูชา และยักษ์หมายถึงอมนุษย์ซึ่งมีที่มาจากความเชื่อทางศาสนาพราหมณ์ว่า ยักษ์คืออมนุษย์ผู้น่ากลัว สามารถทำอันตรายให้แก่มนุษย์ มนุษย์จึงต้องทำการบูชาเซ่นสรวง อนึ่ง แนวคิดว่า ยักษ์เป็นอมนุษย์นี้ ยังแสดงถึงความเชื่อเรื่องกฎแห่งกรรมในพระพุทธศาสนา ในแง่ที่ว่า ผู้ที่เกิดเป็นยักษ์นั้น เป็นผลมาจากการละเมิดศีล ประพฤติธรรมบกพร่องและมีความตระหนี่ ยักษ์มีกำเนิดแตกต่างกันตามผลของกรรมที่เคยสั่งสมมาในชาติอดีต สามารถแบ่งออกได้เป็น 2 ประเภทคือ ยักษ์เทวดาในสวรรค์ชั้นจาตุมหาราชิกา และยักษ์ดิรัจฉาน ยักษ์สามารถเป็นอริยบุคคลชั้นโสดาบันได้ ถ้าทำความดี ปฏิบัติตามคำสอนของพระพุทธเจ้า บทบาทของยักษ์ที่เลื่อมใสในพระพุทธศาสนา ปรากฏในพระไตรปิฎกและอรรถกถา คือ ช่วยเหลือพระพุทธเจ้าในการประกาศพระศาสนา และช่วยให้กิจกรรมทางพระพุทธศาสนาลุล่วงไปด้วยดี อีกทั้งสนับสนุนอุบาสกและอุบาสิกาให้บรรลุธรรม และเป็นฑูตของพระยมที่มาลงโทษคนทำชั่ว ส่วนยักษ์ที่ไม่เป็นพุทธศาสนิกชนมีบทบาทที่เกี่ยวข้องกับมนุษย์ คือ เป็นผู้มารบกวน ทำอันตรายมนุษย์โดยวิธีต่างๆ ดังนั้นในพระพุทธศาสนาจึงมีความเชื่อว่า การสวดพระปริตต์จะป้องกันมิให้ยักษ์มาทำอันตรายได้