การวิเคราะห์ปัจจัยกำหนดการจัดสรรงบประมาณด้านบริการสาธารณสุข : กรณีศึกษาสำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ที่จะถึงปัจจัยที่มีส่วนสำคัญในการกำหนดการจัดสรรงบประมาณทางด้านสาธารณสุขในระดับจังหวัดและผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงของปัจจัยต่อการจัดสรรงบประมาณนั้น ในการศึกษาครั้งนี้เน้นเฉพาะการจัดบริการสาธารณสุขของกระทรวงสาธารณสุขในส่วนของสำนักงานปลัดกระทรวง โดยศึกษาในระดับจังหวัดทุกจังหวัดในประเทศไทย ยกเว้นกรุงเทพมหานครใช้ข้อมูลงบประมาณ 2530 และ 2532 วิเคราะห์โดยใช้สมการถดถอย (Regression Analysis) แบบ Generalized Least-Squares Estimation ผลจากการวิเคราะห์พบว่า ปัจจัยที่มีส่วนสำคัญในการจัดสรรงบประมาณของสำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุขในระดับจังหวัด คือ จำนวนผลผลิตของบริการ ได้แก่ จำนวนรายผู้ป่วยใน จำนวนครั้ง ผู้ป่วยนอก จำนวนรายผู้ป่วยที่มีภูมิลำเนาอยู่ในจังหวัดอื่น ๆ ซึ่งปัจจัยดังกล่าวมีความสัมพันธ์ในทิศทางเดียวกับการจัดสรรงบประมาณ โดยงบประมาณจะถูกจ่าย 179 บาทต่อหนึ่งรายของผู้ป่วยใน 56 บาทต่อหนึ่งครั้งของผู้ป่วยนอก และ 423 บาทต่อหนึ่งครั้งของผู้ป่วยที่มีภูมิลำเนาอยู่ในจังหวัดอื่น ๆ ที่มารับบริการ นอกจากนั้นในการจัดสรรงบประมาณพบว่า เมื่อระดับรายได้เฉลี่ยเพิ่มขึ้น 1 บาทและจำนวนเตียงของสถานพยาบาลในกระทรวงอื่น ๆ เพิ่มขึ้น 1 เตียง จะทำให้งบประมาณถูกจัดสรรให้น้อยลง 38 บาทและ 41,489 บาท ตามลำดับ แต่สำหรับจำนวนประชากรที่เพิ่มขึ้น 1 คนนั้น จะทำให้งบประมาณถูกจัดสรรเพิ่มขึ้น 1.85 บาทแต่อย่างไรก็ตามพบว่า การจัดสรรงบประมาณตอบสนองต่อการเปลี่ยนแปลงในปัจจัยต่าง ๆ ค่อนข้างต่ำ