เพิ่มพละกำลังให้ลิงกับยักษ์ : โครงการวิจัยศิลปการแสดงร่วมสมัยจากงานขนบนิยมระหว่างไทย-เขมร

Abstract

บทความวิจัยนี้เรียบเรียงจากการทำโครงการวิจัยแบบปฏิบัติการ (Workshop) ที่นำเอานักวิจัยและศิลปินไทยที่มีประสบการณ์ในการสร้างสรรค์งานร่วมสมัยจากท่านาฏศิลป์ (โขน) และดนตรี-การขับร้องไทยไปแลกเปลี่ยนและพัฒนากระบวนการทำงานร่วมสมัยกับศิลปินโขนผู้ชาย (lakhon-Khoal) และวงปี่พาทย์ (Pinpiat) ของกัมพูชาการทำวิจัยแบบปฏิบัติการดังกล่าวเป็นโครงการทดลองที่จะพัฒนาและบันทึกกระบวนการสร้างสรรค์งานกับศิลปินกัมพูชาที่มีขนบแบบแผนของการแสดงดนตรีใกล้เคียงกับไทย โดยศิลปินไทยทำหน้าที่เป็นศิลปินข้อมูล (Facilitator) กำกับดนตรี (Music-director) และกำกับลีลา (Choreographer) ประสบการณ์การเรียนรู้จากการทำงานร่วมกันของศิลปินทั้งสองประเทศที่มีพื้นความรู้ในแบบขนบนิยมนั้นจะทำให้ศิลปินเกิดความเข้าใจในเรื่องการเตรียมความรู้ การจัดระเบียบร่างกาย ขั้นตอนการฝึกฝนและพัฒนาองค์ความรู้ในการทำงานร่วมสมัยจากดนตรีและนาฏศิลป์แบบขนบนิยมของตนโดยไม่ต้องดัดแปลงให้เป็นศิลปะที่ประสมรูปแบบกับดนตรีและการเต้นรำแบบตะวันตก การวิจัยครั้งนี้มีการออกแบบเป็นพิเศษโดยให้ศิลปินทั้งสองฝ่าย ได้พบปะและกำหนดขอบเขตในการทำงานร่วมกันเป็นเวลา 3 สัปดาห์ ทำให้เกิดการแสดงสั้นๆ 3 ชิ้นด้วยกันอันเป็นผลของกระบวนการทำงาน การแสดงจากปฏิภาณ (Improvisation) ระหว่างนักแสดง และนักดนตรีกัมพูชา เพื่อสื่อสารกัน เชิดจับ (Cherd Juep) การสร้างบทเพลงและการแสดงชุดใหม่ที่ใช้เพลงเชิดจับแบบโบราณมาสร้างตีความและศิลปินพัฒนาท่าเต้นจากบทเพลงที่นักดนตรีสร้างสรรค์ขึ้นใหม่การต่อสู้ มัจฉานุบ (Matchanub) ผู้กำกับดนตรีและผู้กำกับการแสดงทดลองใช้กลวิธีและแบบแผนดนตรีและการเต้นรำแบบสากลมาปรับใช้ในการสร้างสรรค์งานเพื่อให้ศิลปินนักพากย์และนักดนตรีตีความทำนองการพากย์แบบโสมด (Samoad) ใหม่ อันมีผลดีต่อการตีความและการเต้นรำ ของศิลปินโขน จากการศึกษาวิจัยในแบบปฏิบัติการครั้งนี้ทำให้เกิดความเข้าใจคล้ายคลึงและความแตกต่างของศิลปะโขนของไทยและกัมพูชาในเชิงพื้นฐานการฝึกฝนและการใช้ร่างกาย สร้างความสัมพันธ์ที่ดี เกิดความเข้าใจและยอมรับกันในด้านศิลปะและสามารถทำงานร่วมกันในการพัฒนางานแสดงร่วมสมัย จากศิลปินที่มีการฝึกฝนในขนบที่ใกล้เคียงกัน