การศึกษาเปรียบเทียบการปฏิบัติการวางแผนครอบครัวของคู่สมรส ในเขตเมืองและเขตชนบท

Abstract

วัตถุประสงค์ของการวิจัยครั้งนี้ เพื่อการศึกษาเปรียบเทียบการปฏิบัติการวางแผนครอบครัวของคู่สมรสในเขตชนบท เขตเมืองอื่นๆ และกรุงเทพมหานคร ประเทศไทยได้ทำการศึกษาลักษณะทั่วๆ ไปทางเศรษฐกิจ สังคม และประชากร อันอาจมีผลต่อการปฏิบัติการวางแผนครอบครัวของคู่สมรสที่กำลังปฏิบัติการวางแผนครอบครัว คู่สมรสที่จะปฏิบัติการวางแผนครอบครัว และต่อการเลือกใช้วิธีการป้องกันการปฏิสนธิ (แบบชั่วคราว หรือถาวร) โดยมีข้อสมมติฐานดังนี้ ปัจจัยทางเศรษฐกิจ สังคม และประชากร น่าจะมีผลต่อการปฏิบัติการวางแผนครอบครัวของคู่สมรสที่กำลังปฏิบัติการวางแผนครอบครัวในแต่ละเขต และปัจจัยดังกล่าวนี้จะมีผลต่อการเลือกใช้วิธีป้องกันการปฏิสนธิแบบใดแบบหนึ่งของคู่สมรสในแต่ละเขตนั้นด้วย ปัจจัยทางเศรษฐกิจ สังคม และประชากร น่าจะมีผลต่อการที่จะปฏิบัติการวางแผนครอบครัวของคู่สมรสที่จะปฏิบัติการวางแผนครอบครัวในอนาคตในแต่ละเขต และปัจจัยดังกล่าวนี้จะมีผลต่อการที่จะเลือกใช้วิธีป้องกันการปฏิสนธิแบบใดแบบหนึ่งในอนาคตของคู่สมรสที่อยู่ในแต่ละเขตนั้นด้วย ข้อมูลในการศึกษาครั้งนี้ได้จากโครงการวิจัยต่อเนื่องระยะยาวเกี่ยวกับการเปลี่ยนแปลงทางสังคม เศรษฐกิจ และประชากรในประเทศไทย (เขตชนบทรอบที่ 2 และเขตเมืองรอบที่ 2) ดำเนินการโดยสถาบันประชากรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ในระหว่างเดือน เมษายน-พฤษภาคม 2515 และ เดือน เมษายน-พฤษภาคม 2516 โดยสัมภาษณ์หัวหน้าครัวเรือน และภรรยา และสตรีที่สมรสแล้วในครัวเรือนที่ตกเป็นตัวอย่าง ผลการศึกษาปรากฏว่า จำนวนบุตรที่มีชีวิตอยู่ในปัจจุบันมีส่วนสัมพันธ์กับการปฏิบัติการวางแผนครอบครัวของคู่สมรสที่กำลังปฏิบัติการวางแผนครอบครัว และคู่สมรสที่จะปฏิบัติการวางแผนครอบครัวในอนาคต โดยที่มีการปฏิบัติสูงที่สุดในเขตกรุงเทพมหานคร เมื่อศึกษาร่วมกับลักษณะทางเศรษฐกิจ อาชีพของสามีมีความสัมพันธ์กันกับการปฏิบัติการวางแผนครอบครัว ด้านสังคม การศึกษามีส่วนสัมพันธ์กับการปฏิบัติการวางแผนครอบครัว คู่สมรสที่มีการศึกษาสูง มีบุตรน้อย นิยมปฏิบัติการวางแผนครอบครัวมากกว่าคู่สมรสที่มีการศึกษาต่ำและมีบุตรมาก ด้านการทำงานนอกบ้านของสตรี สตรีที่ทำงานนอกบ้านกำลังปฏิบัติการวางแผนครอบครัวมากกว่าสตรีที่ไม่ทำ แต่สตรีที่จะปฏิบัติการวางแผนครอบครัวนั้น สตรีที่ทำงานนอกบ้านจะปฏิบัติน้อยกว่าสตรีที่ไม่ทำ ด้านประชากร อายุมีส่วนสัมพันธ์กับคู่สมรสที่กำลังปฏิบัติการวางแผนครอบครัว และจะปฏิบัติการวางแผนครอบครัว โดยที่คู่สมรสที่อายุมากจะเป็นผู้ที่กำลังปฏิบัติการวางแผนครอบครัว มากกว่าคู่สมรสที่อายุน้อย ขณะที่คู่สมรสที่อายุน้อยจะปฏิบัติวางแผนครอบครัวมากกว่าคู่สมรสที่อายุมาก ในด้านวิธีการปฏิสนธิที่เลือกใช้ พบว่าปัจจัยต่างๆ ไม่มีผลต่อการเลือกใช้วิธีป้องกันการปฏิสนธิ ในเขตชนบทเลือกใช้วิธีชั่วคราวเป็นส่วนมาก สำหรับในเขตเมืองอื่นๆ และกรุงเทพมหานคร ไม่มีความแตกต่างกันในการเลือกใช้วิธีป้องกันการปฏิสนธิ