โรงเรียนจีนในมณฑลกรุงเทพฯ พ.ศ. 2461-2475

Abstract

วิทยานิพนธ์ฉบับนี้ต้องการศึกษามูลเหตุของการก่อตั้ง สถานะ และการดำเนินงานของโรงเรียนจีน รวมถึงศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างโรงเรียนจีน กับรัฐบาลสยาม ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2461 ซึ่งเป็นปีที่พระราชบัญญัติโรงเรียนราษฎร์ พ.ศ. 2461 มีผลบังคับใช้ จนถึงปี พ.ศ. 2475 ซึ่งเป็นปีที่เกิดการเปลี่ยนแปลงการปกครอง โดยศึกษาเฉพาะมณฑลกรุงเทพฯ การศึกษาในครั้งนี้มีสมมติฐานว่า โรงเรียนจีนเป็นสถาบันที่ทำให้ลูกหลานชาวจีนในสังคมไทยสามารถรักษาความเป็นจีนไว้ได้ โดยผ่านการสอนภาษาและเผยแพร่ลัทธิชาตินิยมจีน ซึ่งทำให้รัฐสยามไม่พอใจ จนนำไปสู่การออกกฎหมายเพื่อควบคุมโรงเรียนจีน ส่งผลให้โรงเรียนจีนต่อต้านและหลีกเลี่ยงการปฏิบัติตามกฎหมายเหล่านั้น

ผลการศึกษาพบว่า บริบททางการศึกษาและบริบททางการเมืองในประเทศจีน ถือได้ว่าเป็นสิ่งสำคัญที่มีอิทธิพลมากต่อการก่อตั้งโรงเรียนจีนในสยาม และการเรียนการสอนภายในโรงเรียน ไม่ว่าจะเป็นการมุ่งสอนแต่ภาษาจีนเพียงอย่างเดียวโดยไม่สอนภาษาไทย รวมถึงการสอนลัทธิชาตินิยมการเมืองจีน เพื่อรักษาความเป็นจีนเอาไว้ให้กับลูกหลาน จากพฤติกรรมต่างๆ ของโรงเรียนจีน ทำให้ฝ่ายสยามเกิดความกลัวและความหวาดระแวง จึงได้วางนโยบายการควบคุมโรงเรียนจีน โดยมีจุดประสงค์หลักเพื่อบังคับให้ภายในโรงเรียนจีนมีการสอนภาษาไทย ไม่ให้มีการสอนลัทธิทางการเมืองซึ่งเป็นอันตรายต่อประเทศ และต้องการให้ชาวจีนเป็นพลเมืองของสยามที่ดีดังเดิม ผ่านการบังคับใช้พระราชบัญญัติโรงเรียนราษฎร์ พ.ศ. 2461 โรงเรียนจีนได้กระทำการต่างๆ ที่ฝ่าฝืนกฎพระราชบัญญัตินี้อยู่เสมอ อย่างไรก็ดี การควบคุมโรงเรียนจีนของรัฐบาลสยามนั้น ถือได้ว่ายังไม่ประสบความสำเร็จ เนื่องจากขาดผู้มีความรู้ โดยเฉพาะด้านภาษาจีน รวมถึงการลงโทษที่ไม่เข้มงวดเด็ดขาด เนื่องจากกลัวไปกระทบกระเทือนความไม่พอใจของชาวจีนผู้กุมเศรษฐกิจในสยาม