พฤติกรรมการอ้างถึงของคณาจารย์จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

Abstract

วัตถุประสงค์หลักของการวิจัยเรื่องนี้มี 3 ประการคือศึกษา 1) พฤติกรรมการอ้างถึงเพื่อประกอบการเขียนงานวิชาการของอาจารย์ประจำในจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย 2) ประเภทของเอกสารที่อาจารย์ใช้เพื่ออ้างถึง และ 3) แหล่งเก็บเอกสารที่อาจารย์ใช้เพื่ออ้างถึง สมมติฐานในการวิจัย คือ 1) อาจารย์จะศึกษาเอกสารอ้างอิงที่จำเป็นต้องใช้สำหรับงานเขียนชิ้นนั้นโดยตรงอย่างละเอียดถี่ถ้วน 2 ) วารสารเป็นประเภทของเอกสารที่อาจารย์ใช้เพื่อการอ้างอิงถึงมากที่สุดสำหรับงานเขียนทางวิชาการประเภทบทความ และ 3) เอกสารอิงที่อาจารย์ใช้เพื่อการอ้างถึงเป็นเอกสารส่วนตัวมากที่สุด วิธีวิจัย คือ การวิจัยเชิงสำรวจ โดยใช้ แบบสอบถามเป็นเครื่องมือในการเก็บข้อมูลจากประชากรที่เป็นอาจารย์ประจำในจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย จำนวนรวม 93 รายซึ่งเป็นผู้เขียน/เรียบเรียงบทความวิชาการและได้รับการตีพิมพ์ในวารสารวิชาการที่ได้รับเงินสนับสนุนการพิมพ์จากจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยว่าด้วยการให้เงินสนับสนุนพิมพ์วารสารวิชาการ พ.ศ. 2521 ผู้วิจัยส่งแบบสอบถามพร้อมด้วยบทความวิชาการของอาจารย์แต่ละท่าน รวมทั้งหมด 93 ชุด และได้รับแบบสอบถามกลับคืนมา 85 ชุด (91.40%) พร้อมด้วยบทความ 85 บทความซึ่งมีจำนวนเอกสารที่ได้รับการอ้างถึงรวม 842 รายการ การวิเคราะห์ข้อมูลที่ได้จากแบบสอบถามใช้สถิติค่าความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ยและส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน ส่วนการวิเคราะห์ข้อมูลที่ได้จากรายการเอกสารที่ได้รับการอ้างถึงใช้เพียงสถิติหาค่าความถี่ และ ร้อยละ เท่านั้น ผลการวิจัยสรุปว่า 1) อาจารย์ส่วยใหญ่ (97.65) อ้างถึงเอกสารอ้างอิงที่ใช้ในงานเขียนทางวิชาการด้วยเหตุผลที่ว่า เพื่อเป็นการยืนยันว่าข้อมูลข้อเท็จจริงนั้นถูกต้อง 2) อาจารย์จะศึกษาเอกสารอ้างอิงที่สำคัญหรือจำเป็นต้องใช้สำหรับงานเขียนทางวิชาการชิ้นนั้นโดยตรงอย่างละเอียดถี่ถ้วน ดังมีจำนวนสูงสุดคิดเป็น 89.20 เปอร์เซ็นต์ซึ่งผลการศึกษาส่วนนี้สนับสนุนสมมติฐาน 3) ผลการวิจัยพบว่า มีการอ้างถึงเอกสารที่มิได้ศึกษาจริง 2.85 เปอร์เซ็นต์ของจำนวนเอกสารที่อ้างถึงทั้งหมด โดยมีเหตุผลในการอ้างถึงผู้ที่มีคำตอบมากที่สุด คือ เนื่องจากอาจารย์ผู้เขียนใต้ชื่อพร้อมบรรณานุกรมของเอกสารมาแต่ค้นตัวเล่มไม่พบ ซึ่งเมื่อพิจารณาชื่อเรื่องแล้วเห็นว่ามีความสัมพันธ์กับเรื่องที่เขียน 4) อาจารย์ส่วนใหญ่ (55.71%) มีการไม่อ้างถึงเอกสารที่ได้ทำการศึกษาจริง โดยสาเหตุที่ไม่อ้างถึงซึ่งมีผู้ตอบมากที่สุด (33.33%) คือ เนื่องจากอาจารย์เห็นว่าเอกสารที่ศึกษาเพียงเพื่อนำแนวคิด วิธีการ มาดัดแปลงใช้ในงานเขียนเท่านั้น มิใช้เป็นการนำมาใช้โดยตรง 5) จากจำนวนเอกสารที่อ้างถึงทั้งหมด 842 รายการ ปรากฏว่าจำนวนมากที่สุด (55.94%) เป็นเอกสารที่อาจารย์ตั้งใจศึกษาโดยเฉพาะสำหรับงานเขียนนี้ ในขณะที่มีจำนวนน้อยที่สุด (7.72%) เป็นเอกสารที่อาจารย์มิได้ตั้งใจศึกษาโดยตรง แต่พบว่ามีการนำมาอ้างถึง 6) อาจารย์ส่วนใหญ่ (59.91%) ศึกษาค้นคว้าเอกสารที่อ้างถึงในงานเขียนทางวิชาการด้วยตนเอง และในจำนวนอาจารย์ที่เหลือ (44.09%) ซึ่งมีผู้ช่วยในการค้นคว้าเอกสารที่อ้างถึงนั้นปรากฏว่า 51.52 เปอร์เซ็นต์ของอาจารย์กลุ่มนี้มีบรรณารักษ์เป็นผู้ช่วยในการค้นคว้า รองลงมา (44.44%) มีนิสิตช่วยงานเป็นผู้ช่วยในการค้นคว้า 7) เมื่อวิเคราะห์รายการเอกสารที่อ้างถึงทั้งหมด พบว่า หนังสือเป็นประเภทของเอกสารที่อาจารย์ใช้เพื่อการอ้างถึงมากที่สุด (43.35%) ซึ่งผลการศึกษาที่ได้นี้ไม่เป็นไปตามสมมติฐาน 8) เอกสารอ้างอิงที่อาจารย์ใช้เพื่อการอ้างถึงเป็นเอกสารส่วนตัวมากที่สุด (41.09%) ผลการศึกษาที่ได้นี้สนับสนุนสมมติฐาน 9) เอกสารอ้างอิงที่อาจารย์ใช้เพื่อการอ้างถึงเป็นเอกสารที่มีอยู่ในหอสมุดกลาง สถาบันวิทยบริการ เพียง 13.90 เปอร์เซ็นต์เท่านั้น ผลการวิจัยครั้งนี้สามารถประยุกต์ใช้เป็นแนวทางในการเลือกสรร จัดหาเอกสาร ตลอดจนการให้บริการสารนิเทศของห้องสมุดในจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยเพื่อให้สอดคล้องตรงตามความต้องการของคณาจารย์จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย