ความหลากหลาย ความจำเพาะของราไมคอร์ไรซาต่อการงอกของเมล็ดกล้วยไม้ Doritis pulcherrima Lindl.

Abstract

ไมคอร์ไรซาในกล้วยไม้คือภาวะอยู่ร่วมกันระหว่างราไมคอร์ไรซากับกล้วยไม้ โดยรามีบทบาทต่อการงอกของเมล็ดและการพัฒนาของโปรโตคอร์มของกล้วยไม้ ประเทศไทยเป็นส่วนหนึ่งในประเทศเขตร้อนที่มีความหลากหลายของกล้วยไม้ ในปัจจุบันกล้วยไม้พันธุ์พื้นเมืองไม้ไทยใกล้สูญพันธุ์ เนื่องจากภาวะคุกคามของการขยายเขตเมือง และการเก็บกล้วยไม้เพื่อจำหน่าย งานวิจัยนี้มีจุดมุ่งหมายที่จะศึกษาความหลากหลายของราไมคอร์ไรซาที่มีความสัมพันธ์กับกล้วยไม้ Doritis pulcherrima Lindl. และยังทดสอบการงอกของเมล็ดกล้วยไม้ร่วมกับไมคอร์ไรซา โดยสำรวจและเก็บรวบรวมตัวอย่างจากจังหวัดชัยภูมิ ชุมพร กาญจนบุรี กระบี่ พังงา และเลย ทำการแยกราจากพีโลตอนภายในเซลล์คอร์เทกซ์ของรากกล้วยไม้บนอาหาร Nutrient Dextrose Yeast Extract เจือจาง 6 เท่า ได้ 43 ไอโซเลต ระบุเอกลักษณ์ด้วยลักษณะสัณฐานวิทยา และวิธีทางชีววิทยาโมเลกุล แบ่งราที่ได้ 2 กลุ่ม คือราที่มีลักษณะคล้าย Rhizoctonia ที่มีรายงานว่าเป็นราไมคอร์ไรซาในกล้วยไม้ได้แก่สกุล Epulorhiza และ Ceratorhiza และราอื่นๆได้แก่สกุล Alternaria Amanita Fomes Eutypella และ Schizophyllum สร้างแผนภาพความสัมพันธ์เชิงวิวัฒนาการที่ตำแหน่ง internal transcribed spacer ของราที่มีลักษณะคล้าย Rhizotonia 30 ไอโซเลต แผนภาพความสัมพันธ์เชิงวิวัฒนาการชี้ว่า ราแบ่งเป็น 2 กลุ่ม ได้แก่ Ceratobasidium (ซึ่งเป็นระยะสมบูรณ์เพศของรา Ceratorhiza) และ Epulorhiza มีความสัมพันธ์กับ D. pulcherrima ในประเทศไทย โดยพบราสกุล Epulorhiza อย่างน้อย 4 ชนิด การทดสอบการงอกของเมล็ดแบบพึ่งพาอาศัยในหลอดทดลองของ D. pulcherrima กับราที่เป็นตัวแทนที่แยกได้ ได้แก่ Kr01 Cu02 Cy03 Lo01 และ Pb02 แสดงให้เห็นว่าทุกไอโซเลตส่งเสริมการงอกในระยะที่ 1 ถึง 50% ของเมล็ดที่ยังมีชีวิตอยู่ ขณะที่ชุดควบคุม (บนอาหาร Oat Meal Agar) มีอัตราการงอกที่ระยะเดียวกันเพียง 5.17% ภายใน 1 เดือน และพบราเพียงไอโซเลตเดียว คือ Kr01 ที่ส่งเสริมการงอกและการพัฒนาของโปรโตคอร์มถึงระยะที่ 5 (24.9%) ภายใน 4 เดือน และเมล็ดที่เพาะบนอาหาร Vacin และ Went สามารถงอกและโปรโตคอร์มพัฒนาจนถึงระยะที่ 4 ภายในระยะเวลา 2 เดือน