การศึกษาเชิงวิเคราะห์เรื่องอัตตาและอนัตตาในพุทธปรัชญาฝ่ายเถรวาท

Abstract

วิทยานิพนธ์ฉบับนี้มีจุดมุ่งหมายที่จะศึกษาเรื่องอัตตาและอนัตตาของพุทธศาสนาฝ่ายเถรวาทในแง่ของปรัชญา งานวิจัยนี้แบ่งเป็น 7 บท รวมทั้งบทนำและบทสรุป บทแรกคือบทนำ กล่าวถึง ความเป็นมาของปัญหา วัตถุประสงค์ ขอบเขตของการวิจัย วิธีดำเนินการวิจัย ความสำคัญและประโยชน์ที่จะได้รับจากการวิจัยนี้ และอธิบายศัพท์เฉพาะศาสตร์บางคำ บทที่ 2 ระบุถึงพื้นฐานความคิดทั่ว ๆ ไปเกี่ยวกับเรื่อง อัตตาหรือตัวตนในปรัชญาตะวันตกและปรัชญาอินเดีย โดยเปรียบเทียบความคล้ายคลึงและความแตกต่างกัน บทที่ 3 เป็นเนื้อหาโดยตรงของการวิจัย ซึ่งแบ่งออกเป็น 3 ตอน ตอนแรกอธิบายพุทธปรัชญาเรื่องสมมติอัตตา ซึ่งมีความสอดคล้องกับเรื่องอนัตตาในขั้นปรมัตถ์ ตอนที่ 2 ให้รายละเอียดเกี่ยวกับเรื่องไตรลักษณ์หรือสามัญลักษณะ และในตอนสุดท้ายอธิบายเรื่องอนัตตาอันเป็นพื้นฐานของพุทธปรัชญา โดยเปรียบเทียบกับความคิดปรัชญาระบบอื่นๆ ที่อยู่ในแนวเดียวกัน บทที่ 4 ศึกษาเรื่องความสัมพันธ์ระหว่างตัวตนและโลก ในแง่ที่เกี่ยวข้องกับทัศนะเรื่องกรรมและการเกิดใหม่ บทที่ 5 แสดงถึงการเกิดขึ้นและดับลงของตัวตน โลก และความทุกข์ โดยใช้หลักปฏิจจสมุปบาท บทที่ 6 วิจารณ์เรื่องเกี่ยวกับสัมบูรณภาพหรือนิพพาน ซึ่งเป็นการสิ้นสุดแห่งตัวตนและความทุกข์ และเป็นสิ่งที่ประเสริฐที่สุดตามทัศนะของพุทธปรัชญา บทสุดท้ายคือ บทสรุปของงานวิจัยนี้ สรุปผลว่าการที่พุทธปรัชญาไม่พยายามสร้างระบบอภิปรัชญาทำให้เกิดอภิปรัชญาในแนวใหม่คือแนวอนัตตวาท ซึ่งเป็นคำสอนที่มีลักษณะเด่น โดยเฉพาะของพุทธปรัชญา