ลักษณะการเปลี่ยนแปลงระดับน้ำอันเนื่องมาจากเขื่อนทดน้ำบางปะกง

Abstract

การเปลี่ยนแปลงระดับน้ำของแม่น้ำที่ได้รับอิทธิพลของน้ำขึ้นน้ำลงขึ้นกับตัวแปรด้านอุทกวิทยาหลายตัวแปร เช่น อัตราการไหล และรูปแบบการขึ้นลงของระดับน้ำทะเล ทำให้ชลภาพระดับน้ำที่แต่ละจุดบนลำน้ำเปลี่ยนแปลงต่างกัน ทั้งพิสัยน้ำขึ้นน้ำลงและค่าระดับน้ำสูงสุดต่ำสุด แม่น้ำบางปะกงก็เป็นแม่น้ำสายหนึ่งที่มีลักษณะเช่นนี้ และเนื่องจากในปัจจุบันได้มีการสร้างเขื่อนทดน้ำบางปะกงขึ้น ทำให้ลักษณะการเปลี่ยนแปลงระดับน้ำเมื่อมีเขื่อนเปลี่ยนไปจากสภาพเดิม ซึ่งอาจส่งผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมตามมา จึงจำเป็นต้องมีการศึกษาเพื่อเข้าใจปรากฏการณ์นี้มากขึ้น ในการศึกษานี้ได้ใช้แบบจำลองทางคณิตศาสตร์ คือ แบบจำลองฮาร์โมนิก และแบบจำลองผลต่างสืบเนื่อง ในการวิเคราะห์ลักษณะการเปลี่ยนแปลงระดับน้ำในแม่น้ำบางปะกง กรณีไม่มี และมีอาคารปิดกั้นลำน้ำ โดยใช้ข้อมูลการเปลี่ยนแปลงระดับน้ำทะเลจริงในการวิเคราะห์ และให้ความสนใจต่อการเปลี่ยนแปลงพิสัยน้ำขึ้นน้ำลง และระดับน้ำสูงสุดต่ำสุดตามระยะทาง ซึ่งสัมพันธ์กับ ตำแหน่งที่ตั้งอาคาร และพิสัยน้ำขึ้นน้ำลงที่ปากแม่น้ำ ผลการศึกษาสรุปได้ว่า ค่าอัตราส่วนคลื่นขยายที่แต่ละตำแหน่งบนลำน้ำขึ้นกับค่าพิสัยน้ำขึ้นน้ำลงที่ปากแม่น้ำ โดยเมื่อพิสัยน้ำขึ้นน้ำลงที่ปากแม่น้ำมีค่ามาก มีผลให้อัตราส่วนคลื่นขยายมีค่าน้อย ซึ่งในกรณีไม่มีตัวอาคารกั้นลำน้ำ(สภาพธรรมชาติ) ค่าอัตราส่วนคลื่นขยายลดลงตามระยะทางจากปากแม่น้ำโดยมีค่า 0.79 – 0.59 ที่ตำแหน่งอาคารปัจจุบัน และในกรณีมีอาคาร ค่าอัตราส่วนคลื่นขยายเพิ่มขึ้นตามระยะทาง มีค่า 2.01 – 1.10 ที่ตำแหน่งอาคารปัจจุบัน ตำแหน่งอาคารที่ให้ความต่างของอัตราส่วนคลื่นขยายเปรียบเทียบกรณีไม่มีอาคารมีค่าสูง อยู่ในช่วงระยะ 67 – 76 กิโลเมตร จากปากแม่น้ำ โดยให้ความต่างของอัตราส่วนคลื่นขยายเป็น 1.26 – 0.44 เมื่อพิสัยน้ำขึ้นลงที่ปากแม่น้ำมีค่า 0.50-3.50 ม. ตามลำดับ ผลการศึกษาทำให้เข้าใจการเปลี่ยนแปลงระดับน้ำของแม่น้ำบางปะกงได้ดีขึ้น และสามารถนำไปเป็นส่วนหนึ่งในการประเมินผลกระทบจากการสร้างเขื่อนทดน้ำบางปะกง