แบบเรียนกับพระราชอำนาจในระบอบประชาธิปไตยของไทย

Abstract

วิทยานิพนธ์นี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ โดยใช้แนวคิดเกี่ยวกับการครองอำนาจนำและปัญญาชนของ อันโตนิโอ กรัมชี่ ในการวิเคราะห์เนื้อหาแบบเรียนซึ่งถือเป็น “สื่อลายลักษณ์อักษร” ที่ใช้ศึกษาในโรงเรียนระดับมัธยมศึกษาตอนต้นและตอนปลาย การศึกษาวิจัยนี้ได้ทำการวิเคราะห์เนื้อหาในแบบเรียนที่เกี่ยวกับการสร้างการครองอำนาจนำของพระมหากษัตริย์ ผ่านแบบเรียนกลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ระดับมัธยมศึกษาปีที่ 1 - 6 ตามหลักสูตรการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2544 และทำการสัมภาษณ์อาจารย์ผู้สอนจากโรงเรียนรัฐ 2 แห่งในกรุงเทพมหานคร เพื่อทราบถึงความสัมพันธ์ระหว่าง ความคิด จิตสำนึก ของอาจารย์ผู้สอนกับการเรียนการสอนที่ใช้แบบเรียนเป็นหลัก ส่วนประเด็นที่ว่าผู้เรียนจะเข้าใจอย่างไรและเมื่อเรียนแล้วจะมีผลประการใดนั้นมิได้อยู่ในขอบเขตของการวิจัยในครั้งนี้ ผลจากการศึกษาพบว่าแบบเรียนมีเนื้อหาเสริมสร้างการยอมรับการครองอำนาจนำของสถาบันพระมหากษัตริย์ในระบอบประชาธิปไตยของไทย โดยมีลักษณะที่เป็นสามัญสำนึกหรือทำนองคลองธรรมของ การคิด การพูด การวางตัว จนไม่เปิดช่องให้มีการตั้งข้อสงสัย ไต่ถาม หรือ วิพากษ์วิจารณ์ ซึ่งมีอาจารย์ผู้สอนเพียงส่วนน้อยเท่านั้นที่มีส่วนกระตุ้นให้ผู้เรียนเกิดข้อฉงนสงสัย ในขณะที่อาจารย์ส่วนใหญ่เน้นการสอนตามแบบเรียน