วัจนกรรมการแสดงความไม่พอใจในภาษาไทย : กรณีศึกษานิสิตนักศึกษา

Abstract

ศึกษาการแสดงความไม่พอใจของผู้พูดภาษาไทยที่เป็นนิสิตนักศึกษา ในสถานการณ์ไม่พึงประสงค์ 8 สถานการณ์ และความสัมพันธ์ระหว่างกลวิธีทางภาษาในการแสดงความไม่พอใจ กับปัจจัยความสนิทสนมของคู่สนทน ข้อมูลที่ใช้ในการวิจัยได้จากคำตอบจากแบบสอบถามของกลุ่มตัวอย่างจำนวน 150 คน ซึ่งเป็นนิสิตนักศึกษาจากวิทยาลัยและมหาวิทยาลัย 27 แห่งทั่วประเทศ ผลการวิจัยพบว่า ผู้พูดภาษาไทยเลือกแสดงความไม่พอใจด้วยถ้อยคำต่อผู้ที่ทำให้ผู้พูดไม่พอใจมากกว่าทำเฉยๆ หรือทำอย่างอื่น กลวิธีการแสดงความไม่พอใจของผู้พูดภาษาไทย ประกอบด้วย กลวิธีการแสดงความไม่พึงพอใจแบบตรงจำนวน 7 กลวิธี กลวิธีการแสดงความไม่พอใจแบบอ้อม จำแนกเป็น 2 แบบคือ แบบที่ผู้พูดกล่าวคำต่อหน้าผู้ฟังจำนวน 13 กลวิธี และแบบที่ผู้พูดไม่กล่าวถ้อยคำต่อหน้าผู้ฟังจำนวน 4 กลวิธี และกลวิธีเสริมการแสดงความไม่พอใจจำนวน 2 กลวิธี ผลการวิจัยพบว่า ผู้พูดภาษาไทยเลือกใช้กลวิธีแบบอ้อมมากกว่ากลวิธีแบบตรงในการแสดงความไม่พอใจ สอดคล้องกับสมมติฐานของการวิจัยและค่านิยมเรื่อง "ความเกรงใจ" ของคนไทย ในสถานการณ์ที่มีระดับความไม่พอใจมาก ผู้พูดภาษาไทยมีแนวโน้มที่จะแสดงความไม่พอใจด้วยถ้อยคำมากยิ่งขึ้น ส่วนในสถานการณ์ที่มีระดับความไม่พอใจน้อย โอกาสที่ผู้พูดภาษาไทยจะแสดงและไม่แสดงความไม่พอใจด้วยถ้อยคำมีอัตราส่วนเท่าๆ กัน นอกจากนี้ ผลการวิจัยพบว่า ปัจจัยความสนิทสนม ไม่มีผลต่อการเลือกหรือไม่เลือกแสดงความไม่พอใจด้วยถ้อยคำของผู้พูดภาษาไทย แต่มีผลต่อการเลือกกลวิธีการแสดงความไม่พอใจด้วยถ้อยคำ กล่าวคือ ผู้พูดภาษาไทยมีแนวโน้มที่จะเลือกใช้กลวิธีการแสดงความไม่พอใจแบบตรง และใช้คำหยาบกับเพื่อนสนิทมากกว่ากับเพื่อนที่ไม่สนิท ทั้งนี้เพราะผู้พูดไม่คิดว่าเพื่อนจะโกรธ อีกทั้งการแสดงความไม่พอใจกับเพื่อนสนิทยังเป็นการเรียนรู้อุปนิสัยของกันและกัน แต่กับเพื่อนไม่สนิทผู้พูดเกรงว่าเพื่อนที่ไม่สนิทอาจจะโกรธ หรือทำร้ายผู้พูดกลับ ผู้พูดจึงมักเลือกใช้กลวิธีการแสดงความไม่พอใจแบบอ้อมและสุภาพมากกว่า