ปัจจัยการผลิตรายการสารคดีโทรทัศน์ชุดโลกสลับสี

Abstract

การวิจัยเชิงคุณภาพครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษากระบวนการผลิตในแต่ละขั้นตอนของรายการสารคดีโทรทัศน์ชุดโลกสลับสี (พ.ศ. 2531-2536) เฉพาะชุดที่ผลิตขึ้นโดยฝีมือของคนไทยและเพื่อทราบถึงปัจจัยที่ส่งผลต่อการผลิตรายการนี้ทั้งในเชิงบวกและเชิงลบโดยใช้วิธีการรวบรวมข้อมูลจากการสัมภาษณ์แบบเจาะลึกและการสังเกตการณ์ของผู้ศึกษาในฐานะที่เคยปฏิบัติงานอยู่ในองค์กรผลการวิจัยพบว่ากระบวนการผลิตรายการ”โลกสลับสี”นั้นมีขั้นตอนที่คล้ายคลึงกับรายการทั่วไปเพียงแต่แตกต่างกันในรายละเอียดตามปัจจัยเงื่อนไขที่เกี่ยวข้องซึ่งก็สามารถวิเคราะห์ได้เป็น 2 ลักษณะคือ “ปัจจัยภายใน” และ “ปัจจัยภายนอก” เนื่องจากตัวองค์กรผู้ผลิตรายการนั้นไม่ได้อยู่อย่างโดดเดี่ยวในระบบสังคมแต่ต้องอาศัยความสัมพันธ์กับองค์กรอื่นๆ ที่อยู่ภายนอกด้วย สำหรับปัจจัยภายในได้แก่ 1. ภาพลักษณ์ขององค์กร 2. ระบบการบริหารงาน 3. ความสามารถของบุคลากร 4. งบประมาณการผลิต 5. เทคโนโลยีการผลิต 6. คุณภาพของรายการ 7. การประชาสัมพันธ์ ส่วนปัจจัยภายนอก ได้แก่ 1. แหล่งข้อมูลและเหตุการณ์ต่างๆ 2. ภาวะทางการตลาด 3. รสนิยมและทัศนคติของผู้ชม 4. นโยบายของสถานีโทรทัศน์ 5. นโยบายของผู้สนับสนุนรายการ 6. แรงกดดันทางสังคมและการเมือง ซึ่งเกือบทุกปัจจัยที่กล่าวมานั้นสามารถก่อให้เกิดผลทั้งในเชิงบวกและเชิงลบแต่ทั้งนี้มิอาจระบุได้ชัดถึงระดับของอำนาจในการสร้างผลกระทบของปัจจัยแต่ละตัวจึงเป็นหน้าที่ขององค์กรผู้ผลิตรายการ “สารคดีโทรทัศน์เชิงข้อมูล” ที่ควรจะต้องร่วมมือกับองค์กรที่เกี่ยวข้องปรับปรุงแก้ไข “ปัจจัยเชิงลบ” ให้กลายเป็น “ปัจจัยเชิงบวก” เพื่อสร้าง “ดุลยภาพ” ให้เกิดขึ้นนั่นเอง