การศึกษาปัญหาทางการตลาดของลำไยในประเทศไทย

Abstract

ลำไยเป็นผลไม้ที่ปลูกกันมากทางภาคเหนือของประเทศไทย โดยเฉพาะที่จังหวัดเชียงใหม่และลำพูน สามารถส่งออกไปจำหน่ายยังต่างประเทศเป็นมูลค่ามากที่สุดในหมวดผลไม้ที่ส่งออกของไทย ประเทศที่สั่งซื้อลำไยจากไทยมากที่สุดมี 3 ประเทศ ได้แก่ ฮ่องกง สิงคโปร์ มาเลเซีย พันธุ์ของลำไยที่ส่งออกส่วนใหญ่ ได้แก่ พันธุ์อีดอ อีแห้ว และเบี้ยวเขียว ส่วนพันธุ์อื่นๆ นั้น ไม่นิยมบริโภค โดยเฉพาะพันธุ์สีชมพู เพราะเข้าใจว่าเป็นลำไยที่มีโรค วิทยานิพนธ์ฉบับนี้ มุ่งศึกษาถึงปัญหาทางการตลาด ตามส่วนผสมทางการตลาด ได้แก่ ผลิตภัณฑ์ การตั้งราคา ช่องทางการจำหน่าย และการส่งเสริมการจำหน่ายทั้งภายในประเทศ และเพื่อการส่งออกไปจำหน่ายยังต่างประเทศ พร้อมทั้งข้อเสนอแนะ เพื่อเป็นแนวทางในการแก้ไขปัญหาให้ตรงประเด็นให้มากขึ้น อันจะเป็นประโยชน์แก่เกษตรกร พ่อค้าคนกลาง พ่อค้าส่งออก และส่งผลประโยชน์ให้แก่ประเทศชาติโดยส่วนรวม จากการศึกษาวิจัย ทำให้ทราบถึงปัญหาทางการตลาดของลำไยดังนี้ 1. ปัญหาด้านผลิตภัณฑ์ ได้แก่ลักษณะธรรมชาติของผลไม้ที่เน่าเสียง่าย ประกอบกับฤดูการเก็บเกี่ยวมีช่วงเวลาเพียง 1-2 เดือน ทำให้การควบคุมคุณภาพของลำไยเป็นไปด้วยความยากลำบาก ดังจะเห็นได้จากการคัดเกรดที่ไม่ได้มาตรฐาน และมีการปลอมปนลำไยอยู่เสมอ นอกจากนี้ในช่วงต้นฤดู ก็มีการนำลำไยที่ยังไม่สุกเต็มที่ไปขายยังต่างประเทศเพื่อหวังที่จะขายได้ในราคาสูง 2. ปัญหาด้านราคา จากการศึกษาทำให้ทราบว่าปัญหาทางด้านราคาเป็นปัญหาที่สำคัญที่สุดของเกษตรกร เพราะขายลำไยได้ในราคาที่ต่ำ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในปี 2527 เป็นปีที่ระดับราคาลำไยตกต่ำมากที่สุด สาเหตุที่ระดับราคาลำไยตกต่ำนั้น เกิดจากปัญหาทางด้านผลิตภัณฑ์ ปัญหาทางด้านช่องทางการจำหน่าย และปัญหาในด้านการส่งเสริมการจำหน่าย สำหรับปัญหาทางด้านช่องทางการจำหน่ายนั้น จากการศึกษาทำให้ทราบว่าเกษตรกรไม่ได้ถูกกดราคาจากพ่อค้าคนกลาง ทั้งนี้เพราะสามารถเลือกช่องทางในการจำหน่ายได้อย่างเสรี และเลือกจำหน่ายให้แก่ผู้ที่ให้ราคาสูงสุด นอกจากนี้การตัดราคาขายซึ่งกันและกันของพ่อค้าคนกลาง ก็เป็นอีกสาเหตุหนึ่งที่ทำให้ระดับราคาลำไยลดลง ทั้งนี้เพราะการส่งออกลำไยสามารถทำได้โดยเสรี และเป็นการขายผ่านตัวแทนในต่างประเทศเสียส่วนใหญ่ 3. ปัญหาด้านช่องทางการจำหน่าย ได้แก่การลดลงของพ่อค้าเหมาสวน ทำให้เกษตรกรต้องนำลำไยออกมาขายเอง ทั้งที่ตนเองไม่มีความชำนาญที่จะทำหน้าที่ทางการตลาด ประกอบกับการใช้เที่ยวบินพิเศษที่บรรทุกลำไยได้เที่ยวละประมาณ 100 ตัน โดยส่งออกไปยังฮ่องกง ทำให้ปริมาณลำไยในฮ่องกงเกินกว่าความต้องการ นอกจากนี้ยังมีการตัดราคาขายกันของพ่อค้าส่งออก เพื่อขายแข่งกันในตลาดต่างประเทศ 4. ปัญหาด้านการส่งเสริมการจำหน่าย ได้แก่การมุ่งส่งเสริมการจำหน่ายในเขตกรุงเทพมากเกินไป ทำให้ปริมาณลำไยเข้าสู่ตลาดมาก สำหรับการส่งเสริมการจำหน่ายเพื่อการส่งออกนั้น รัฐบาลยังขยายตลาดต่างประเทศได้ไม่มากเท่าที่ควร จากปัญหาต่างๆ ดังที่กล่าวข้างต้น จึงสอดคล้องกับสมมติฐานที่ตั้งไว้เพียงข้อเดียวคือ ข้อที่ 2 ที่ว่า ปัญหาที่สำคัญทางการตลาด คือคุณภาพของลำไยและการตัดราคาขายซึ่งกันและกันของพ่อค้าคนกลาง และปฏิเสธสมมติฐานข้อที่ 1 ที่ว่า ปัญหาที่สำคัญของผู้ผลิตคือการกดราคาจากพ่อค้าคนกลาง ข้อเสนอแนะ ในด้านตลาดต่างประเทศนั้น รัฐบาลควรกำหนดอายุของลำไยที่จะส่งออกทั้งนี้เพื่อให้ลำไยที่ส่งออกไปต่างประเทศนั้น สุกเพียงพอเสียก่อน อีกทั้งรัฐบาลควรจะพิจารณาช่วงเวลาในการส่งออกลำไย โดยพยายามกระจายช่วงเวลาที่จะมีการส่งออกให้ยืดออกไป เพื่อให้ลำไยที่ส่งออกนั้น อยู่ในปริมาณที่เหมาะสมกับการบริโภคของประเทศนั้น นอกจากนี้รัฐบาลควรจะส่งเสริมการส่งออกลำไย โดยให้การศึกษาถึงวิธีการส่งออกลำไยให้แก่พ่อค้า เกษตรกร และประชาชนทั่วไปที่สนใจ ตลอดจนอำนวยความสะดวกต่างๆ เช่น การขอเที่ยวบิน ข่าวสารข้อมูลด้านราคา รวมทั้งช่วยแก้ปัญหาต่างๆ ที่เกิดขึ้นแก่พ่อค้าส่งออก พร้อมๆ กับการขยายตลาดต่างประเทศให้มากขึ้น สำหรับตลาดลำไยภายในประเทศ รัฐบาลควรให้ความช่วยเหลือเกษตรกร โดยแนะนำวิธีการปลูก และการบำรุงรักษาต้นลำไยที่ถูกต้อง รวมทั้งการออกปราบปรามศัตรูของต้นลำไยในช่วงที่มีการระบาด นอกจากนี้รัฐบาลควรให้การส่งเสริมอุตสาหกรรมการแปรรูปลำไย เช่น อุตสาหกรรมลำไยกระป๋อง เป็นต้น