พัฒนาการการแปลอาชญนิยายชุดเชอร์ล็อก โฮมส์ตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 5 จนถึงปัจจุบัน

Abstract

อาชญนิยายชุดเชอร์ล็อก โฮมส์ เป็นผลงานของเซอร์อาร์เทอร์ โคนัน ดอยล์ที่ได้รับความนิยมมาโดยตลอดนับตั้งแต่ ค.ศ. 1887 และมีผู้นำไปแปลเป็นภาษาต่างๆ กว่า 60 ภาษารวมทั้งภาษาไทย ในวิทยานิพนธ์ฉบับนี้ ผู้วิจัยได้นำต้นฉบับและบทแปลอาชญนิยายชุดเชอร์ล็อก โฮมส์ในประเทศไทย สำนวนต่างๆ มาวิเคราะห์และเปรียบเทียบเพื่อศึกษาพัฒนาการการแปลอาชญนิยายชุดนี้ตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 5 จนถึงปัจจุบัน และเลือกต้นฉบับและบทแปลเรื่องสั้น "The Boscombe Valley Mystery" จากชุด The Adventures of Sherlock Holmes ทั้งหมด 5 สำนวนมาศึกษาโดยละเอียด โดยปรับใช้ทฤษฎีการแปลวรรณกรรมของวัลยา วิวัฒน์ศร ทฤษฎีการประเมินงานแปลของคาทารินา ไรส์ และทฤษฎีสโคพอสมาเป็นกรอบในการศึกษา ผลการศึกษาพบว่า การแปลเรื่องสั้นเรื่อง "The Boscombe Valley Mystery" ตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 5 จนถึงปัจจุบันสามารถแบ่งได้เป็น 3 แนวทางคือ การแปลแนวดัดแปลง (สมัยรัชกาลที่ 5) การแปลแนวเรียบเรียง (สมัยรัชกาลที่ 6-7) และการแปลแนวรักษาต้นฉบับ (สมัยรัชกาลที่ 8-ปัจจุบัน) และเมื่อนำทฤษฎีของอองเดร เลอเฟอแวร์มาศึกษาปัจจัยทางสังคมและวัฒนธรรมที่มีผลต่อแนวทางการประพันธ์และแนวทางการแปลอาชญนิยายชุดเชอร์ล็อก โฮมส์ในแต่ละยุคสมัย พบว่าแนวทางการแปลที่แตกต่างกันนี้ขึ้นอยู่กับปัจจัยหลัก 3 ประการคือ ผู้อุปถัมภ์ ขนบทางวรรณศิลป์ และคตินิยม ทั้งนี้อิทธิพลสำคัญที่กำกับปัจจัยดังกล่าวได้แก่การศึกษาภาษาอังกฤษที่ขยายตัวอย่างต่อเนื่องนับตั้งแต่มีการปฏิรูปการศึกษาในสมัยรัชกาลที่ 5 ซึ่งมีผลในการสร้างจิตสำนึกให้ผู้แปลเห็นความสำคัญของการแปล ซึ่งเข้าใกล้ต้นฉบับมากขึ้น นอกจากการพิสูจน์สมมติฐานในการวิจัยแล้ว ผู้วิจัยยังค้นพบว่าอาชญนิยายชุดแรกของไทยคือเรื่องชุด "สืบสรรพการ" ที่แต่งขึ้นโดยอาศัยอาชญนิยายชุดเชอร์ล็อก โฮมส์เป็นต้นเค้า สิ่งที่ค้นพบนี้ต่างจากความเห็นของนักวิชาการที่เชื่อกันมาช้านานว่า นิทานทองอิน เป็นอาชญนิยายชุดแรกของไทย ซึ่งพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงได้รับแรงบันดาลพระทัยในการพระราชนิพนธ์จากผลงานของเซอร์อาร์เทอร์ โคนัน ดอยล์