ความแตกต่างของค่าสูงสุดและค่าครึ่งชีวิต ของค่าแอนตี้แฟคเตอร์สิบแอคทีฟหลังฉีดแฟรกซิพารินเข้าหลอดเลือดดำ ระหว่างคนปกติอาสาสมัคร กับผู้ป่วยไตวายเรื้อรังที่รักษาด้วยการฟอกเลือดผ่านไตเทียม ในโรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์และขนาดยา ที่เหมาะสมในผู้ป่วยเหล่านี้

Abstract

Fraxiparine เป็นยาในกลุ่ม low-molecular weight heparin ที่มีจำหน่ายในประเทศไทยขาออกฤทธิ์โดยการจับกับ antithrobin III และจะเพิ่มฤทธิ์ของสารดังกล่าว เนื่องจากมีข้อดีที่บริหารยาง่ายและไม่ต้องการการตรวจทางห้องปฏิบัติการในการวัดดัชนีผลของยา จึงเป็นที่ใช้กันมากขึ้นในหลายโรค การศึกษาเกี่ยวกับโอกาสเสี่ยงต่อการเกิดลิ่มเลือดในคนไทยพบว่า คนไทยมีโอกาสเสี่ยงต่ำกว่าชาวตะวันตก เพราะว่ามีระบบการสลายลิ่มเลือด (fibrinolysis ) และ anti-thrombin III สูงกว่า นอกจากนี้พบว่าผู้ป่วยไตวายเรื้อรังระยะท้ายมีปริมาณ anti-thrombin III ต่ำกว่าคนปกติด้วยดังนั้นอาจเป็นไปได้ว่าการใช้ยาดังกล่าวในคนไทยอาจใช้ขนาดยาน้อยกว่าที่มีการกำหนดไว้และขนาดยาอาจแตกต่างกัน ระหว่างผู้ป่วยที่มีและไม่มีภาวะไตวายเรื้อรัง การศึกษา เป็นการศึกษาเชิงทดลองเปรียบเทียบค่าสูงสุดและค่าครึ่งชีวิตของ anti-Xa activity ระหว่างอาสาสมัครซึ่งไม่มีโรคไตวายกับผู้ป่วยไตวายเรื้อรังระยะท้ายที่รักษาด้วยการฟอกเลือดผ่านไตเทียมในวันเว้นและทำฟอกเลือด วิธีการศึกษาคือการเก็บตัวอย่างเลือดหลัง จากฉีด Fraxiparine 40 U/kg หรือ 100 ICU/kg เข้าทางหลอดเลือดดำของกลุ่มศึกษาทั้งสองกลุ่มตามเวลาที่กำหนด หลังจากนั้นจึงตรวจหาค่า : anti-Xa activity ของตัวอย่างเลือดแต่ละจุดแล้วจึงคำนวณหาค่าสูงสุดและค่าครึ่งชีวิตของค่า anti-Xa activity ในช่วงการหาขนาดยาในการทำฟอกเลือดจะใช้วิธีปรับขนาดยาร่วมกับการเก็บตัวอย่างเลือดเพื่อหาค่า anti-Xa activity และตรวจระบบฟอกเลือดว่ามีลิ่มเลือดเกิดขึ้นหรือไม่และการวัดการลดลงของปริมาตรไตเทียม การคำนวณทางสถิติจะถือว่ามีความสำคัญทางสถิติเมื่อค่า p<0.05

ผลการศึกษา ตัวอย่างของแต่ละกลุ่มมีจำนวน 6 คน กลุ่มอาสาสมัครและผู้ป่วยไตวายเรื้อรังระยะท้ายที่ฟอกเลือดผ่านไตเทียม เป็นหญิงต่อชายเท่ากับ 4:2 และ 3:3 ตามลำดับ กลุ่มอาสาสมัครมีอายุเฉลี่ย 29.5 ปีส่วนผู้ป่วยไตวายเรื้อรังระยะท้ายที่ฟอกเลือดผ่านไตเทียมมีอายุ เฉลี่ย 45 ปี ระดับพลาสมาครีเอทินินในกลุ่มอาสาสมัครและกลุ่มผู้ป่วยไตวายเรือรังระยะท้ายที่ฟอกเลือดผ่านไตเทียมมีค่า 0.9 และ 11.6 มิลลิกรัมต่อเดซิลิตรตามลำดับ หลังการฉีด Fraxiparine 40 U/kg. เข้าทางหลอดเลือดดำพบว่ากลุ่มอาสาสมัครมีระดับสูงสุดและค่าครึ่งชีวิตค่า anti-Xa activity เท่ากับ 1.07±0.04 (IU/ml)และ 2.8±0.38 (ชั่วโมง) ตามลำดับ ส่วนในกลุ่มผู้ป่วยไตวายเรื้อรังระยะท้ายที่ฟอกเลือดในวันทำฟอกเลือดมีค่าสูงสุด anti-Xa activity เท่ากับ 0.86±0.01 (IU/ml) ซึ่งน้อยกว่ากลุ่มคนปกติอาสาสมัครอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ p<0.05 และค่าครึ่ง : ชีวิตของ anti-Xa activity มีค่า 3.2±0.8 (ชั่วโมง) ซึ่งไม่แตกต่างอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ p>0.05 การทำฟอกเลือดไม่มีผลต่อค่าสูงสุดและค่าครึ่งชีวิตของ anti-Xa activity ในการทำฟอกเลือดพบว่าการใช้ยา Fraxiparine 80 U/kg หรือ 200 ICU/kg ทำให้ไม่เกิดลิ่มเลือดในระบบฟอกเลือดและไม่ทำให้ปริมาตรไตเทียมลดลงอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ โดยบริหารยาทางสายแดงของระบบฟอกเลือดเพียง 1 ครั้งเมื่อเริ่มทำ การใช้ยาขนาด 60 U/kg หรือ 150 ICU/kg ทำให้เกิดลิ่มเลือดได้น้อยมาก แต่มีการลดลงของปริมาตรไตเทียมอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ p<0.05 การใช้ยาขนาด 40 และ 50 IU/kg จะทำให้มีลิ่มเลือดเกิดขึ้นมากและปริมาตรไตเทียมลดลงอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ p<0.05 สรุป การบริหารยาในผู้ป่วยไตวายเรื้อรังระยะท้ายจะให้ค่าสูงสุด anti-Xa activity น้อยกว่าผู้ป่วยที่ไม่มีไตวาย แต่ค่าครึ่งชีวิต ของค่า anti-Xa activity ไม่แตกต่างกันในสองกลุ่ม สำหรับผู้ป่วยไตวายเรื้อรังระยะท้ายที่ฟอกเลือดผ่านไตเทียมการบริหารยา Fraxiparine ขนาด 80 U/kg หรือ 200 ICU/kg โดยฉีดเข้าทางสายแดงของระบบฟอกเลือดเมื่อเริ่มการทำจะให้ผลดีที่สุด