มโนห์ราบูชายัญ : การประยุกต์ท่ารำจากดรสาแบหลา

Abstract

วิทยานิพนธ์ฉบับนี้มีวัตถุประสงค์ที่จะศึกษากลวิธีในการประดิษฐ์ท่ารำมโนห์ราบูชายัญซึ่งเป็นผลงานสร้างสรรค์ของท่านผู้หญิงแผ้ว สนิทวงศ์เสนี โดยใช้กระบวนการศึกษาย้อนหลังถึงท่ารำโบราณชุดดรสาแบหลาว่ามีคุณลักษณะอย่างไร แล้วนำข้อมูลที่ได้นั้นมาศึกษาเชิงเปรียบเทียบว่า มโนห์ราบูชายัญมีวิธีการนำคุณลักษณะของดรสาแบหลามาปรับใช้ด้วยวิธีใด ผลจากการศึกษาวิจัยได้ข้อสรุปว่า รำดรสาแบหลาและรำมโนห์ราบูชายัญ มีความคล้ายคลึงกันมากกล่าวคือ เป็นการแสดงรำเดี่ยวของหญิงสูงศักดิ์เพื่อพิธีกรรมโดยเนื้อหาของท่ารำเป็นการแสดงกระบวนท่ารำของตัวละครในพิธีกรรมก่อนที่จะฆ่าตัวตาย อันเป็นการเสียสละชีวิตด้วยความซื่อสัตย์และจงรักภักดีต่อสามีความแตกต่างระหว่างระบำชุดเดิมกับชุดใหม่คือบุคลิกที่เป็นนางมนุษย์กับนางครึ่งนก ทำนองเพลงแบบผสมผสานกับท่วงทำนองเดียวตลอด แผนผังกระบวนการรำแบบรวมศูนย์กลางกับการกระจาย ส่วนลักษณะท่ารำนั้น เมื่อเปรียบเทียบแล้วพบว่า ท่ารำมโนห์ราบูชายัญเป็นท่าที่มีความคล้ายคลึงกับท่ารำดรสาแบหลา 12 ท่า และมีท่าทีแตกต่างจากของเดิมคือเป็นท่าที่คิดเพิ่มเติมขึ้นใหม่ 7 ท่า ท่าที่มีความคล้ายคลึงเป็นท่าที่ผู้สร้างงานนำมาจากฐานเดิมแต่ปรับใช้แต่เพียงบางส่วน โดยคำนึงถึงองค์ประกอบด้านโครงสร้าง ลีลา ความหมาย ตำแหน่งหรือการใช้พื้นที่ของเวทีและช่วงการบรรจุท่า นอกจากนี้ผู้สร้างงานได้สอดใส่จริตกิริยาที่ว่องไวลงไว้ในท่าต่าง ๆ เพื่อให้เหมาะสมกับบทบาทและความเป็นนางนกอีกด้วย