เสรีภาพในการจัดตั้งและการดำเนินกิจการของพรรคการเมือง

Abstract

วิทยานิพนธ์นี้มีจุดมุ่งหมายเพื่อศึกษาวิเคราะห์ถึงความไม่สอดคล้องของหลักเกณฑ์ในการจัดตั้งการดำเนินกิจการ และการยุบพรรคการเมืองตามกฎหมายประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยพรรคการเมือง พ.ศ. 2541 กับเจตนารมณ์ของรัฐธรรมนูญ โดยศึกษาถึงแนวความคิดเกี่ยวกับพรรคการเมืองในต่างประเทศ ดังเช่น ประเทศอังกฤษ สหรัฐอเมริกา และสหพันธ์สาธารณรัฐเยอรมัน ประกอบกับเอกสารสำคัญที่สะท้อนให้เห็นถึงเจตนารมณ์รัฐธรรมนูญ และกฎหมายประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยพรรคการเมืองเพื่อนำมาศึกษาวิเคราะห์และหาแนวทางแก้ไจ ผลการศึกษาพบว่า แนวความคิดที่เป็นหลักการพื้นฐานของการมีพรรคการเมืองนั้นเป็นเรื่องของเสรีภาพและกฎเกณฑ์ในเรื่องของพรรคการเมืองในแต่ละประเทศแตกต่างกันไปขึ้นอยู่กับวิวัฒนาการความเป็นมา โดยประเทศอังกฤษ และสหรัฐอเมริกานั้นให้เสรีภาพในการจัดตั้งพรรคการเมืองโดยไม่จำเป็นต้องตรากฎหมายออกมารับรอง แตกต่างจากในประเทศเยอรมันที่มีกฎหมายพรรคการเมืองกำหนดไว้เฉพาะ แต่สำหรับในประเทศไทยนั้นพบว่ามีความเป็นมาที่แตกต่างจากในประเทศอื่นๆ และเป็นผลให้เกิดรัฐธรรมนูญฉบับปัจจุบัน (พ.ศ. 2540) ซึ่งมีเจตนารมณ์ที่ให้เสรีภาพในการจัดตั้งพรรคการเมือง เปิดโอกาสให้มีการจัดตั้งพรรคการเมืองโดยง่าย และสร้างหลักประกันมี่ให้พรรคการเมืองยุบง่ายเช่นเดียวกัน โดยไม่นำเอาเหตุที่พรรคการเมืองไม่ส่งสมาชิกลงสมัครรับเลือกตั้งและไม่มีสมาชิกของพรรคได้รับการเลือกตั้งมาเป็นเหตุผลอีกต่อไป แต่กฎหมายประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยพรรคการเมืองกลับกำหนดให้หลักเกณฑ์ในการจัดตั้ง การดำเนินกิจการ และการยุบพรรคการเมืองไม่สอดคล้องกับเจตนารมณ์ของรัฐธรรมนูญดังกล่าว ดังนั้น ในวิทยานิพนธ์เล่มนี้จึงขอเสนอแนวทางแก้ไขปัญหา 2 แนวทาง คือ (1) เสนอให้ยกเลิกหรือแก้ไขกฎหมายที่ขัดรัฐธรรมนูญ (2) เสนอในการยกประเด็นในเรื่องกฎหมายพรรคการเมืองการขัดรัฐธรรมนูญให้ศาลรัฐธรรมนูญเป็นผู้วินิจฉัย